Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

11-
 
sxema. Guruch yormasini ishlab chiqarishning texnologik 
sxemasi. 

---

Oqlash mashinalari ishchi qismlarining tavsifi 
Seperatorlardan o‘tgan mayda chiqindilar (0=3,0-3,2 mm) nazorat 
elagida elab ajratiladi va chiqindiga qo‘shiladi. Sholi oqlashdan oldin ikki 
marta havo separatoridan o‘tkaziladi. Sholi ikki vali ustiga rezina 
qoplangan ZRD-2,5 uskunasi yordamida oqlanadi. ZRD-2,5 uskunasidan 
bir marta o‘tgan massada oqlanlangan sholi 85 % va mayda.s. esa 2,0 % 
dan oshmasligi kerak. Aylanuvchi valning tezligi 9,4 m/sek va ikki valning 
aylanish nisbati 1/4 bo'lishi tavsiya etiladi. ZRD-2,5 uskunasi o‘rniga RC-
125 rusumli g postovasidan ham foydalaniladi.
Oqlangan yarim tayyor mahsulotlarni shkaf tipidagi ressevlar 
yordamida 4 ta fraksiyada saralanadi: 
1.
Rassevdan chiqqan «sxod»mahsulot. 
Rassevning 0 5,5 va 5,0 mm elaklaridan «sxod» bo‘lib chiqqan yarim 
tayyor mahsulot aralashtiriladi. «Sxod» Chiqishlar asosan luzga va 
oqlanmagan sholidan iborat bo‘lib, aralashma ikki marta havo 
separatoridan о‘tkaziladi, qipiqlari ajratib olinib, aralashmaning qolgan 
qismi oqlash uchun qaytarib yuboriladi. 
2.
0‘lchamlari 0 4,0 va 3,6 mm elaklardan «sxod» bo‘lib chiqayotgan 
aralashma (asosan mag‘iz, oqlangan don va luzga) ikki marta elanib, 
undan qipiq va oqlanmagan donlarni ajratish uchun Raddi mashinaga 
yuboriladi. Raddi mashinadan so‘ng oqlanmagan donlar «sxod» sistemaga 
qaytarilib yuboriladi, mag‘izlari ham oqlash uchun yuboriladi. 
3.10-
sxema. 
Yormabop 
donlardan 
yorma 
olish 
texnologiyasining texnologik sxemasi. 1,5 mm o‘lchamli elakdan olingan 
aralashmada oqlanmagan don, maydalangan mag‘iz va qipiqlar 
aralashtirilib ikki marta elanadi, qipiqni ajratib olib, yorma esa oqlash 
uchun yuboriladi. 
4.10-
sxema. 
Yormabop 
donlardan 
yorma 
olish 
texnologiyasining texnologik sxemasi. 1,5 mm oichamli elakdan o‘tgan 
aralashmalar nazorat elaklariga yuboriladi. Qipiqlarni havo separator ida 
nazo- ratdan o‘tkazib, qolgan mag‘izlar ajratib olinadi.
246

---

Sayqallash 
uchun 
yuborilayotgan 
yarim 
tayyor 
mahsulotlarda 
oqlanmagan sholi miqdori 1 % dan oshmasligi kerak. RC -125 sayqallovchi 
uskunalardan mag‘iz to‘rt marta oldinma-ketin o‘tadi, yuqoridagi uskunalar 
o‘miga Al-BShM-2,5 uskunasi ham ishlatilib, mag‘izga 2-3 marta sayqal 
beriladi (26-jadval). 
Elangan va havo yordamida chiqindilardan tozalangan mayda guruchga 
yana sayqal berilib, undan kepak va qovuslar ajratib olinadi.
Guruch yormalariga oxirgi marta pardoz berish uchun RC -125 
sayqallovchi uskunaga yuboriladi, uning abraziv yuzasi yumshoq qoplama 
bilan almashtirilib, tezligi esa 10% ga kamaytiriladi.
Cayqallangan, rassevlarda elangan yoki pardozlangan guruch yormalari 
Raddi mashinada nazorat qilinib, shopirilib, metall zar - rachalardan 
tozalangandan so‘ng qoplash uchun yuboriladi.