Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

9-BOB. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING ASOSIY 
BOSQICHLARI 
Insonlarning un mahsulotlariga boTgan ehtiyojini qondirishda 
yormalar alohida o‘ringa ega. Undan turli non va qandolat mahsulotlari 
ishlab chiqarishda u xom ashyo o‘mini bosadi, yormalarning o‘zidan esa 
ortiqcha mehnat talab etmaydigan turli taomlar tayyorlashda foydalaniladi. 
Masalan, portlagan dondan tayyorlangan «quruq nonushta» sut 
mahsulotlari bilan is’temol qilinadi. So‘nggi yillarda oziq-ovqat 
texnologiyasida turli yorma tayyorlash yaxshi yo‘lga qo'yilgan, ular 
qo‘shimcha ishlov berishni talab etmaydi. 
Yorma mahsulotlarni ishlab chiqarishda yormabop donlardan asosiy 
texnologik jarayonlar yordamida turli chiqindilardan tozalash va uning gul 
qobig‘ini ajratish amalga oshiriladi. Bu jarayonlarni yuqori unumdorlik va 
samaradorlik bilan olib borish yuqori sifatli yormalar olishda muhim 
ahamiyatga ega. 
MaTumki, yormabop donlar gul, urugTik yoki meva qobiqlari bilan 
qoplangan. Turli yormabop donlarda mag‘iz bilan qobiq orasidagi 
bogTiqlik turlichadir. Masalan, arpa donida qobiq mag‘izga mustahkam 
yopishgan, grechixa, sholi, tariq va sulida esa bunday emas. Qobig‘i 
mag‘ziga mustahkam yopishgan donlardan yorma ishlab chiqarish 
jarayonida ularga suv va issiqlik bilan ishlov berish qobiqlarning yengil 
ajralishiga va mag‘iz mustahkamligini oshirish- ga yordam beradi. 
Donlarga ishlov berish jarayonida texnologik sa- maraga erishishda don 
massasining bir xil katta-kichiklikda boTishi muhim ahamiyatga ega. 
Shuning uchun ham ular oqlashdan oldin saralanadi. Donlarni oldindan 
fraksiyalarga 
saralash 
natijasida 
oqlangan 
mahsulotlarni 
katta -
kichiklikligiga ko‘ra ajratish samarali bo‘ladi. 
Yorma mahsulotlari ishlab chiqarish korxonalaridagi texnologik 
jarayonlar quyidagi bosqichlardan iborat: 
-
donlarni tozalash jarayoniga tayyorlash 
-
bu jarayon qaysi donga ishlov berishga bogiiq, ular esa ikkinchi va 
to‘rtinchi texnologik jarayonlardan tashkil topgan; 
239

---

Yorma ishlab chiqarishda ikki xil sayqallash jarayoni amalga 
oshiriladi: 
-
butun mag'izni sayqallash: 
-
nomerli sayqallangan yormalar ishlab chiqarishda arpa, bug" - doy, 
makkajo‘xori donlarining maydalangan mag‘izlarini silliqlash va ularga 
yumaloq shakl berish. 
238

---