Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

don 
---- --------
donning 
harakati 
oqlangan 
don 
89-rasm. Raildi mashinasining tuzilishi: a-umumiy ko‘rinishi; b, e-
harakatdagi chizmasi; I-list uni; 2-stalina (poydevori); 3-shturval; 4-korpus; 
aralashmani qabul qiluvchi moslama; b-elektr motori; 7-to ‘siqlar. 
Oqlanmagan don kanal bo‘yicha harakatlanib, akslantiruvchi to‘siqda 
ko'p marta akslanib, stol yuzasi orqali uskunadan chiqadi va silliqlash 
uchun yuboriladi. 
Grechixa va tariq donlarini oqlash uchun valtsedeka stanok- laridan 
foydalaniladi (90-rasm). Uning ishchi organi 0 600 mm li aylanuvchi val, 
botiqli aylanmaydigan yuza va dekadan iborat. Donni g jarayoni val va 
deka oraligida amalga oshiriladi Valtsedeka stanogining val va dekasi 
abraziv material (korund yoki elektrokorund)dan tayyorlanadi. Grechixa 
doni uch qirrali 
235

---

bo‘lganligi uchun uskunaning ishchi zonasi vertikal yoki valning 
yonboshida joylashgan deka hisoblanadi (90-rasm, a). Val va dekaning 
yuzasi ishqalanishi natiasida bir xil radius chizishga erishiladi. Deka bilan 
valning orasi surib kengaytirilganda, uzunasiga turli kenglikdagi, o'rtasida 
keng, chetlarida esa tor ishchi zonalar hosil bo‘ladi. Bu shakldagi ishchi 
oraliq o‘roqsimon deb ataladi. 0‘roqsimon shayushi ishchi oralig‘ida 
oqlash jarayoni asosan ishchi zonaning boshi va oxirida amalga oshiriladi.
Tariq uchun valtsedeka stanogining ishchi zonasi boshqa turda bo‘ladi: 
val abraziv materiallar bilan qoplanib, deka yuzasiga esa rezina materialli 
plastinka terib chiqiladi. Bunda dekaning elastik (qayishqoq) yuzasi 
deformatsiyalanib, donlarni oqlash jarayonida maydalab yubormaydi.
V 
90-rasm. Grechixani gda valtsedeka stanogiga ishchi organlarni