Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Donlarni siqish va surish usuli bilan oqlash 
Bu usul ikkita mustahkam ishchi yuzalari orasida amalga oshiriladi, 
ularning orasi don o‘lchamiga nisbatan kam bo‘lib, bu esa donning 
siqilishiga olib keladi. Ishchi yuzalarning biri harakatda, ikkinchisi esa 
harakatsiz yoki ikkalasi ham harakatda bo‘ladi, lekin turli tezliklarda 
aylanadi, bu esa qobiqni surib, mag‘izni ajratishga olib keladi. Bu usul 
sholi, tariq, suli va grechixa kabi yormabop donlarni gda qo‘llaniladi, 
chunki ularning qobiqlari mag‘iz bilan mustahkam bog‘lanmagan. Bu 
usulda donlar quyidagi uskunalarda oqlanadi: oqlovchi dastgoh, 
valtsedeka uskunasi, abraziv valli g uskunalari. 
Ikkinchi oqlash usuli 
- don pardasini qattiq yuzaga bir yoki ko‘p 
marotaba urish bilan amalga oshiriladi. Bu usuldan pardasi mag ‘zi bilan 
yopishgan yormabop donlarni masalan, suli doni oqlashda foydalaniladi. 
Mo‘rt mag‘izli donlardan (arpa, bug‘doy va boshqalar) maydalangan 
yormalar ishlab chiqarishda ham shu usuldan foydalaniladi.
216 

---

i 
i 
i 
sholi, 
suli 
grechixa, 
tariq 
suli, arpa, 
makkajo'xori, 
bug'doy 
no‘xat, arpa, 
bug'doy, 
makkajo'xori 
I 
I 
I 
oqlovchi 
dastgoh, 
valsedek
a 
uskunasi
, abraziv 
valli 
oqlash 
Uskunasi 
obovka uskunasi, 
markazdan 
qochuvchi kuch 
yordamida 
ishlaydigan uskuna 
ZSHN rusumli oqlash 
va sayqallash uskunasi 
a 
b 
v 
80-rasm. Donni oqlash usullari: 
a - siqish va surish yordamida oqlash usuli; b - 
bir va ко ‘p marotaba urish bilan oqlash usuli; v - qobiqni jadallik bilan ishqalash 
yo ‘li bilan g 
Bu kabi donlarni oqlashda oboyka uskunasi, markazdan qochuvchi kuch 
yordamida ishlaydigan uskunadan foydalaniladi. 
Bir marta urib oqlash uchun markazdan qochuvchi kuch yordamida 
ishlaydigan uskunadan foydalaniladi (suli doni uchun).
Ko‘p marta urib oqlanadigan donlar (arpa, bug‘doy va makkajo
1
- 
xorini) oqlashda oboyka va bichli uskunalardan foydalaniladi.