Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Prokat shartnomasida ijaraga beruvchining quyidagi huquq va
majburiyatlari mavjud.
- Ijarachiga mol-mulkni topshirish ijaraga beruvchining zimmasida 
b o i ib , p r o k a t s h a r tn o m a s in i tu z g a n ija r a g a b e r u v c h i ija r a g a
topshirilayotgan m ol-m ulkning sozligini ija rag a oluvchi ish tiro k id a 
tekshirishi, shuningdek uni m ol-m ulkdan foydalanish qoidalari bilan 
tanishtirishi yoki unga bu m ol-m ulkdan foydalanish haqidagi yozma 
qoilanm ani berishi shart (FKning 560-moddasi).
- ijaraga beruvchi prokatga olingan ashyo prokatga oluvchining 
aybi bilan bog'liq boim agan holda buzilib qolsa, bu to 'g 'rid a xabard or 
b o ig an k und an e ’tiboran tezlik bilan boshqasiga alm ashtirib berishi 
mumkin.
- shartnom a bo'yicha ijaraga topshirilgan m ol-m ulkni kapital va 
joriy ta ’mirlash ijaraga beruvchining burchidir (FKning 563-moddasi).
- Agar ijaraga oluvchi mol-mulkni m uddatidan oldin qaytarsa, ijaraga 
beruvchi unga mol-mulkdan foydalanganlik uchun olingan haqdan tegishli 
qismini qaytarishga majbur. Bu haqda Fuqarolik Kodeksining 562-moddasi 
ikkinchi qismida quyidagicha qoida nazarda tutilgan.
Ijaraga oluvchi mol-mulkni m uddatidan oldin q aytargan taqdirda 
ijaraga beruvchi unga mol-mulkdan foydalanganlik uchun olingan haqdan 
tegishli qismini mol-mulk amalda qaytarilgan kunning ertasidan boshlab 
hisoblagan holda qaytaradi.
- A gar ijaraga oluvchi ashyodan no to 'g 'ri foydalanayotgan yoki 
shartn o m a sh a rtla rin i boshqacha ta rz d a b u zayotgan b o is a , ija rag a
beruvchi ashyoni m uddatidan oldin qaytarib berishni talab qilishga haqli.
Ijaraga oluvchining huquq va m ajburiyatlari quyidagilardan iborat.

---

- ijaraga olingan m ol-m ulkning haqini belgilangan m uddatlarda 
to'lab borish;
- ijarag a olingan m ol-m ulkdan uning m aqsadi va vazifalariga 
muvofiq ravishda foydalanish;
- s h a rtn o m a m u d d a ti tu g a s h i bilan ija ra g a o ling an p ro k a t 
predm etini ijaraga beruvchiga o‘z vaqtida qaytarib berish;
- a g a r ijaraga topshirilgan m ol-m ulkdagi kam chiliklar ijaraga 
o lu v c h i to m o n id a n m o l- m u lk d a n f o y d a la n is h v a u n i s a q la s h
qoidalarining buzilishi natijasida vujudga kelgan bo‘lsa, ijaraga oluvchi 
ija ra g a b e ru v c h ig a m o l-m u lk n i t a ’m irlash v a tra n s p o rtd a tash ish
xarajatlarin i to‘lash va boshqalar.
Ijaraga oluvchi o'ziga topshirilgan m ol-mulkni ikkilamchi ijaraga 
berishga, ijaraga oluvchi p ro k at shartnom asi bo'yicha o'z huquq va 
m ajburiyatlarini boshqa shaxsga o'tkazishiga, bu mol-mulkning bepul 
foydalanish uchun berib qo'yilishiga, ijaraga oluvchining huquqlarini 
garovga qo'yishga va ulam i xo'jalik shirkatlari va jamiyatlarining ustav 
fondiga (kapitaliga) hissa tariqasida, ishlab chiqarish kooperativlariga pay 
badallari tariqasida qo'shishga haqli emas (FKning 563-moddasi 2-qismi).
S h a rtn o m a g a m uvofiq, fu q a ro ashyoni olishi u c h u n p ro k atg a 
b eruvchiga o'zining pasportini yoki pasport o'rniga o'tadigan boshqa 
hujjatlarini, agar shunday hujjatni ijarachi talab etsa, faqat ko'rsatishi 
m umkin.
A vtom ashina, m ototsikl yoki moped prokatga olinganida, fuqaro 
bu texnikani boshqara olish huquqi borligi to'g'risidagi guvohnomasini 
ham ko'rsatishi lozim.