Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Prokat shartnomasining muddati 
Fuqarolik Kodeksining 559-moddasida 
belgilab berilgan. Unga ko'ra, prokat shartnomasi bir yilgacha m uddatga 
tuziladi. Mulk ijarasi shartnomasini nomuayyan m uddatga qaytadan tuzish 
va ijaraga oluvchining mulk ijarasi shartnomasini qaytadan tuzishga imtiyozli 
huquqi haqidagi qoidalar prokat shartnomasiga nisbatan qo'llanmaydi.
Prokat shartnomasida baho. 
P rokat shartnom asi bo'yicha mol- 
m ulkdan foydalanganlik haqi vaqti-vaqti bilan yoki bir yo'la to'lanadigan 
q a t’iy sum m adagi to'lovlar shaklida belgilanadi (FKning 562-moddasi 1- 
qismi). U shbu qoidadan ko'rinib turibdiki, ijaraga oluvchi ijaraga olingan 
m ol-m ulkdan foydalanganligi uchungina haq to'laydi. Shartnom ada haq 
to'lashning ikki turi nazarda tutilgan:
1. V aqti-vaqti bilan to'lanadigan pul summasi shaklida;
2. Bir yo'la to'lanadigan q a t’iy summadagi to'lov shaklida.
Ijaraga oluvchi mol-mulkni m uddatidan oldin qaytargan taqdirda
ijaraga beruvchi unga m ol-m ulkdan foydalanganlik uchun olingan haqdan 
tegishli qismini m ol-mulk am alda qaytarilgan kunning ertasidan boshlab 
hisoblagan holda qaytaradi.
M ol-m ulkdan foydalanganlik haqi bo'yicha ijaraga oluvchining 
qarzlari notariusning ijro ustxati asosida so'zsiz undirib olinadi (FKning 
562-moddasi).
1.2. Prokat sh a rtn o m a sin in g taraflari, u larn in g
h uq uq va m ajburiyatlari
Prokat shartnom asida ikki taraf ya’ni ijaraga beruvchi va ijaraga 
oluvchi ishtirok etadi.
Ijaraga beruvchi ta ra f sifatida doimiy tadbirkorlik faoliyati bilan

---

shug'ullanib kelayotgan (prokatchi) shaxs ishtirok etadi. Y a’ni, kishilar 
ehtiyojlarini qondirishga mo'ljallangan m uayyan ko‘char inol-mulklarni 
ijaraga berish va buning natijasida darom ad olish bilan bog'liq tadbirkorlik 
faoliyati amalga oshirib kelayotgan (yakka tadbirkor yoki tijoratchi yuridik 
shaxs) shaxs.
Prokat shartnomasida ham m a ham ijaraga beruvchi sifatida qatnasha 
olmaydi. Faqat o'zining faoliyat m aqsadi prokat bilan bog'liq b o ig an
tadbirkorlikni amalga oshiriyotgan shaxslargina ijaraga beruvchi bo'lishlari 
mumkin. Ushbu holat prokat shartnomasining subyekti tarkibiga ko'ra 
boshqa shartnom alardan farqlovchi m uhim xususiyatdir.
Ijaraga oluvchi sifatida esa, shartnom a natijasida olinayotgan mol- 
m u lk n i o 'z in in g sh ax siy is te ’m ol (fo y d a olishni k o 'z la m a y d ig a n ) 
m aqsadlarida foydalanuvchi shaxslar ishtirok etadilar.