Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

3-§. Transport v osita la ri ijarasi sh artn om asi
3.1. T ransport vositalari ijarasi sh a rtn o m a si tu sh u n c h a si
Transport vositalari ijarasi mulk ijarasi shartnomasining turlaridan 
biridir. Uning ijara shartnomasi turi sifatida alohida ko'rsatilishi uning 
predm etidan kelib chiqadi. Transport vositalari ijarasi shartnom asining 
predm etini h a r qanday transport vositasi tashkil qiladi, y a ’ni yuklar, 
yo'lovchilar va bagaj tashish bo'yicha m akonda harakatlanadigan texnik 
qurilmalar tashkil etadi. Transport vositasi, m urakkab texnik qurilma bo'lib, 
u ayni vaqtning o'zida atrof uchun oshiqcha xavf manbasi ham hisoblanadi. 
A ynan shuning u ch u n ham , y a ’ni sh u ikki sifatning m avjudligi bu 
shartnomani ijara shartnomalarining alohida turi sifatida ajratishga sabab 
bo'ladi Fuqarolik Kodeksining 564-moddasining 1-2-qismlarida transport 
vositasini ijaraga berish shartnomasi nazarda tutilgan. Unga ko'ra:

---

Transport vositasini ekipaji bilan ijaraga berish shartnomasi bo'yicha 
ijaraga beruvchi transport vositasini vaqtincha egalik qilish va foydalanish 
uchun haq evaziga ijarag a oluvchiga beradi va o'z kuchi bilan uni 
boshqarish ham da texnik foydalanish bo'yicha xizmat ko'rsatadi (FKning 
564-moddasi 1-qismi).
Transport vositasini ekipajsiz ijaraga berish shartnomasi bo'yicha 
ijaraga beruvchi transport vositasini boshqarish va texnik foydalanish 
bo'yicha xizmat ko'rsatm agan holda vaqtincha egalik qilish va foydalanish 
uch un ijaraga oluvchiga haq evaziga beradi (FKning 564-moddasi 2- 
qismi).
Mulk ijarasining boshqa turlari uchun qo'llaniladigan ayrim qoidalar 
jum ladan, ijara shartnom asini nom uayyan m uddatga qayta tuzish va 
ijaraga oluvchining ijara shartnomasini yangi m uddatga qaytadan tuzishga 
imtiyozli huquqi transport vositasini ijaraga berish shartnomasiga nisbatan 
q o 'lla n m a y d i. U s h b u h o la t t a r n s p o r t v o s ita la rin i ija ra g a b e ris h
shartnomasining o'ziga xos xususiyatini ifoda etadi.
A gar ijaraga oluvchida transport vositalarini qaytadan ijaraga olish 
istagi paydo boisa, um um iy asoslarga ko'ra shartnom a tuzishi mumkin.
T am sport vositalari ijarasi shartnomasiga quyidagi huquqiy belgilar 
xosdir.
Birinchidan, 
sh a rtn o m a ikki tom onlam a h a ra k te rg a ega, y a ’ni 
shartnom a taraflarining h a r birida ham huquq, ham m ajburiyat mavjud.