Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari

Hisor madaniyati
degan nom oldi. Asosan 
tog‘oldi va tog‘liklarga xos bo‘lgan Hisor madaniyatiga mansub 
yodgorliklar 200 dan ziyod bo‘lib Tutqovul, Soysayyod, Quyi Bulyon, 
Darayi Sho‘r, Gaziyontepa kabilar shular jumlasidandir. Hisor 
madaniyatiga mansub yodgorliklar asosan mil. avv. V-III ming yilliklarga 
oiddir. 
Hisor 
madaniyati sohiblari sopol 
idishlar 
yasab, 
asosan 
chorvachilik, ovchilik, qisman termachilik bilan shug‘ullanganlar. Hisor 
makonlaridan topilgan turli-tuman topilmalar ushbu jarayonlardan dalolat 
beradi. 
Demak, O‘rta Osiyoning barcha hududlaridan-shimoldagi 
Ustyurtdan, Markaziy va Janubiy Qozig‘istondan, Qizilqum va 
Qoraqumdan, Qashqadaryo va Zarafshon vohalari, Toshkent vohasi va 
Farg‘ona vodiysidan ko‘plab neolit davri makonlari ochilgan. Xususan, 
neolit davri 
Markaziy Farg‘ona madaniyati
fanda O‘rta Osiyoda 
to‘rtinchi neolit davri madaniyati deb kiritilgan.
Ushbu makonlarda olib borilgan tadqiqotlar natijalari shuni 
ko‘rsatadiki, neolit davriga kelib, mezolitning so‘nggi bosqichlarida kashf 
etilgan tosh boltalar ancha keng tarqaladi. Parrakchalar, nayza va kamon 

---

29 
o‘qlarining uchlari, pichoqlar, teshgichlar, parmalar, qirg‘ichlar, yorma 
toshlar, o‘roq va boshqa qurollar takomillashadi. Eng qadimgi davrning 
dastlabki davrida qo‘lga kiritilgan barcha yutuqlar bu davrga kelib 
yakunlanadi. Neolit davri odamlari o‘zlarining tinimsiz mehnati, 
kuzatuvchanlik qobiliyati, ibtidoiy bilimlarini safarbar qilib, xo‘jalikning 
ilg‘or, unumdor shaklini - dehqonchilik va chorvachilikni kashf etdilar. 
Geografik muhit va shart-sharoitning turli tumanligi bu davr qabilalarida 
mehnat qurollari, uy-ro‘zg‘or buyumlari, turar-joylar va xo‘jaliklarning 
turlicha bo‘lishiga olib keldi. Xususan, O‘rta Osiyoning janubidagi neolit 
davri-qabilalari 
xo‘jalikning 
dehqonchilik, 
chorvachilik 
va 
hunarmandchilik shakllarini rivojlantirgan bo‘lsa, shimoldagi qabilalar esa 
tabiiy sharoitning noqulayligi tufayli uzoq vaqt rivojlanishdan orqada 
qolgan. 
Neolit davrida qadimgi ajdodlarimiz loydan idishlar yasab ularni 
olovda pishirish yo‘li bilan kulolchilikka asos soldilar. Shuningdek, ip 
yigirish asosida to‘qimachilikni kashf etdilar. Odamlar yog‘och va 
qamishdan qayiq yasab (qayiqsozlik) suvda suzishni ham o‘zlashtirdilar. 
Xullas, neolit davri yutuqlarga boy bo‘lib, o‘zidan ilgarigi davrlarga 
nisbatan yuksak rivojlanish davri bo‘ldi. 
Tadqiqotlar natijalariga qaraganda tosh va bronza davrlari o‘rtasida