Mavzu: metalmas buyumlarga badiiy ishlov berishning umumiy asoslari

Mavzu: METALMAS BUYUMLARGA BADIIY ISHLOV BERISHNING UMUMIY ASOSLARI

Reja:

1.Kulolchilik san’atining ustalari.

2.Urta osiyo kulolchilik tarixi xakida suxbat.

3.Rishtonning moviy sopoli.

4.Xumdonlar va elektropechlar bilan ishlashda yongindan saklanish va elektr texnika xavfsizligi choralarini kurish

Kulolchilik san’atining ustalari.

• Usta Muxammadtoir Rizomuxammad ugli (1898-1980) Toshkent shaxrining eski shaxar mavzesidagi CHigatoy maxallasida usta kulol oilasida dunyoga keldi. Otalari Rizomuxammad usta kulol edi. Onalari Xayri ona uy bekasi edi.
• Etti yoshida maxalladagi eski maktabga ukishga keldilar. Uch yil eski maktabda savod chikarib, mulla Toir nomini oladi. Sung otasiga yordam berib yurib kulolchilikning xamma sir-asrorlarini urganganlar. 1917 yil ustaning otasi olamdan utadi. Kulolchilik kasbi bilan oilani tebratish Toir otaning zimmasiga tushadi. Uch singil va bir uka ustaning karamogida voyaga etdi.

16 yoshlarida 1914 yil oila kurgan. Ayollari Mirsulton kizi Paraxat ona bilan 5 ugil va 4 kizning otasi bulganlar. Bolalarini xammasini kulolchilik kasbi orkali voyaga etkazib, uy-joyli kilganlar. Kulolchilik kasbi bilan umrlarining oxirigacha shugullanganlar. Asosan xalk extiyoji uchun zarur bulgan oshxona buyumlari yasaganlar. Usta bu idishlarni oddiy usulda charx deb atalgan kurilma yordamida yasaganlar. Usta tuprokni Kora Kamish jari yakinidan koramtir rangdagisini olib kelganlar va sopol buyumlar yasaganlar. Xumdonga utin va kipik yokilgan. Pishirilgan sopol buyumlar eski shaxar rastalarida xalk iste’moli uchun sotilgan. Savdo rastasida utirgan ustani kurgan kino rejissyorlar Alisher Navoiy filmida ishtirok etishga bir necha bor taklif kilishgan. Ustadan rad javobini olishgach, ular ustani kiyofasini fotoga tushirib ketishadi. 1980 yil usta 82 yoshida olamdan utdilar. Kulolchilik kora loydan mu’jizakor guzallik yaratgan SHarkning eng kadimiy va navkiron san’atidir. Bu kora loy saxovat va xalollik extiyojini uz zimmasiga olgan farovonlik, tukinlik, rizk–ruz, guzallikni eng oliy kurinishi san’atining zaminidir.

• 16 yoshlarida 1914 yil oila kurgan. Ayollari Mirsulton kizi Paraxat ona bilan 5 ugil va 4 kizning otasi bulganlar. Bolalarini xammasini kulolchilik kasbi orkali voyaga etkazib, uy-joyli kilganlar. Kulolchilik kasbi bilan umrlarining oxirigacha shugullanganlar. Asosan xalk extiyoji uchun zarur bulgan oshxona buyumlari yasaganlar. Usta bu idishlarni oddiy usulda charx deb atalgan kurilma yordamida yasaganlar. Usta tuprokni Kora Kamish jari yakinidan koramtir rangdagisini olib kelganlar va sopol buyumlar yasaganlar. Xumdonga utin va kipik yokilgan. Pishirilgan sopol buyumlar eski shaxar rastalarida xalk iste’moli uchun sotilgan. Savdo rastasida utirgan ustani kurgan kino rejissyorlar Alisher Navoiy filmida ishtirok etishga bir necha bor taklif kilishgan. Ustadan rad javobini olishgach, ular ustani kiyofasini fotoga tushirib ketishadi. 1980 yil usta 82 yoshida olamdan utdilar. Kulolchilik kora loydan mu’jizakor guzallik yaratgan SHarkning eng kadimiy va navkiron san’atidir. Bu kora loy saxovat va xalollik extiyojini uz zimmasiga olgan farovonlik, tukinlik, rizk–ruz, guzallikni eng oliy kurinishi san’atining zaminidir.
• Kulolchilik bilan dunyodagi barcha xalklar shugullanadi. Ular uziga xos tomonlari bilan bir–biridan fark kiladi. Uzbek kulolchiligi uzok tarixga, ajoyib an’analar, shakl, mazmun, ijodiy jarayon va uziga xos uslubga ega.

Uzbek kulolchiligi uzok tarixga, ajoyib an’analar, shakl, mazmun, ijodiy jarayon va uziga xos uslubga ega. Sopol buyumlar sodda bulsada, uning kurinishi kismlarining anikligi, mutanosibligi, saklanishi, nakshlarning badiiy joylashishi, shakl va mazmunning birligi, uygunligi uzbek kulollarini jaxonga tanitib kelmokda. Kulolchilik xunari loydan piyola, kosa, tovok, kuza kabilarni tayyorlaydigan soxa bulib, u uzok tarixga ega. Maxsus tuprokni uta kizdirganda toshsimon bulib pishishini, undan xar xil idishlar tayyorlashni odamlar juda kadimdan bilganlar. Ular avval loydan idishlar yasab gulxanda kizdirib pishirganlar.
Tuprok jaxonning xamma erlarida bulgani uchun kulolchilik keng tarkalgan bulib, dastlab bu xunar bilan ayollar shugullanganlar. Kulolchilik tarixi miloddan avvalgi 3 ming yillikning boshlarida ixtiro kilingandan keyin kulolchilik bilan erkaklar shugullana boshlaganlar. Keyinchalik loydan yasalgan idish–tovoklarni maxsus uchok xamda xumdonlarda pishirganlar.