Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari

 
Siyosiy qatag‘onlik 
1922-yil 30-dekabrda tashkil topgan SSSR, qudratli unitar (qo‘shma) 
davlat bo‘lib, unda rasmiy federatsiya subyektlari suveren huquqlar va 
real mustaqillikdan mahrum edilar, imperiya tarkibidan chiqib keta 
olmasdilar. O‘zbekiston ham faqat nomigagina SSSR tarkibidagi suveren 
respublika hisoblangan, aslida esa ittifoqqa har tomonlama qaram edi. 
SSSRda qaror topgan boshqaruvning ma’muriy-buyruqbozlik tizimi 
jamiyatning barcha sohalarini o‘z maqsad va vazifalariga bo‘ysundirgan, 
ijtimoiy-siyosiy hayot o‘ta siyosiylashtirilib, o‘zgacha fikrlashlarga qarshi 
shafqatsiz kurash olib borilar edi.
20-30 yillarda mustabid tuzumga qarshi fikr bildirganlarni ta’qib 
ostiga olish avj oldi. Ayni shu paytda “18 lar guruhi”, “inog‘omovchilik”, 
“qosimovchilik” kabi siyosiy ishlar to‘qib chiqarilgan edi. 
“18 lar guruhi” 
1925-yil 19-noyabrda Samarqandda chaqirilgan 
O`zbekiston KP(b) MQning plenumi yig‘ilishi bir kun emas, to`rt kun 
davom etadi. Buning asosiy sabab, respublikadagi yuqori ma’suliyatli 
vazifalarni egallab turgan 18 shaxsning o`z lavozimlaridan ketishi 
haqidagi arizasi bo`ldi. Ular o`z iste’folari sababini xususiy mulkni 
yo`qotish hisobiga o`tkazilgan yer-suv islohoti usullariga norozilik 
sifatida izohlashadi. Shuningdek, “18 lar guruhi” ni eski xodimlarga 
noto`g‘ri munosabatda bo`linayotgani, rahbarlarni tanlash faqat sinfiy 
nuqtai nazardan amalga oshirilayotgani qoniqtirmaydi. Bayonotga imzo 

---

367 
chekkanlar orasida I.Xidiraliyev, M.Saidjonov, R.Rafiqov kabi milliy 
rahbarlar ham bor edi. 
“18lar” bilan RKP(b) MQ O`rta Osiyo byurosi raisi I.Zelenskiy 
yig‘ilish o`tkazgandan so`ng, guruhning 8 a’zosi o`z “xato”larini tan olib, 
imzolaridan voz kechadilar. Boshqa 10 ta shaxs O`rta Osiyo byurosida 
bayonotlarini ko`rib chiqishlarini talab qiladilar.
“18 lar bayonoti” O`z KP(b) MQ II-qurultoyida muhokama etilib, 
ushbu masala bo`yicha qaror qabul qilinadi va unda: “18 lar bayonoti” 
O`z KP(b) MQ ga qarshi yo`naltirilgan fraksiya va guruhbozlik 
xarakterida bo`lib, partiya saflari birdamligini buzishga, partiya 
qurultoyiga to`sqinlik qilishga qaratilgan hamda shaxsiy norozilik, mayda 
burjua kayfiyatini aks ettiruvchi ariza deb ta’kidlanadi.
Shundan 
so`ng, “18 lar bayonoti” tashabbuskorlari va 
tashkilotchilarini aniqlash, ularni qat’iy partiya javobgarligiga tortish 
vazifalari qo`yiladi. Hamma joylarda “18 lar bayonoti” ning keng 
muhokamasi avj oldiriladi va uni yer-suv islohotini barbod qilish xavfi 
bor va yangi hayotga qarshi bo`lgan mayda burjuaziya va ruhoniylarga 
yon beruvchi bayonot deb soxtalashtiriladi.