O„quv qo„llanmada suv xo„jaligi boshqaruvini yanada takomillashtirish

6.1.1.1-jadval
Tuproq namligini aniqlash
Qatlam,
sm. 
Tuproq nam sig„imi, % 
Tuproqning sug„orishdan oldingi 
namligi, % 
Eslatma 
Og„irligiga 
nisbatan 
Hajmga 
nisbatan 
Og„iroligiga 
nisbatan 
Hajmigi 
nisbatan 
CHDNSga 
nisbatan 
0-10 
25,3 
35,4 
9,3 
13,0 
36,7 
Hajm 
massasi 
barcha 
qatlamlar 
uchun 
shartli 
ravishda 
1,4 deb 
qabul 
qilingan 
10-20 
24,4 
34,2 
10,4 
14,6 
42,6 
20-30 
22,6 
31,6 
13,6 
19,0 
60,2 
30-40 
23,0 
32,2 
16,9 
23,7 
70,4 
40-50 
22,3 
31,2 
17,3 
24,2 
73,1 
50-60 
21,8 
30,5 
17,8 
24,9 
81,6 
60-70 
22,9 
32,1 
17,9 
25,1 
78,2 
70-80 
22,7 
31,8 
18,8 
26,3 
82,8 
80-90 
21,9 
30,2 
19,9 
27,9 
91,3 
90-100 
22,0 
30,8 
20,0 
28,0 
90,9 
0-50 
23,5 
32,9 
13,5 
18,9 
57,6 
0-70 
23,2 
32,4 
14,7 
20,6 
63,4 
0-100 
22,9 
32,0 
16,2 
22,7 
70,8 
Qatlamlarda suv zaxirasi, m
3
/ga 
0-50 
1646 
945 
0-70 
2272 
1445 
0-100 
3203 
2267 
 
 
Tuproqdagi zarur fiziologik namlik zaxirasi yuqoridagi formulada 
hismoblanadi, faqat W
m
qiymatiga olinadi(% tuproq og„irligiga nisbatat). Bu 

---

100 
qiymat suv berilmaydigan (lalmi sharoitda) yoki tankis bo„lganda o„simlik iste‟mol 
kiladigan tuproqdagi suv zaxirasidir. 
Nazorat savollari: 
1. 
O‘simliklarni etishtirishda tuproqning namligi aniqlash usullari qanday priborlar 
bilan aniqlanadi? 
2. O‘simliklarni etishtirishda tuproqning namligi aniqlashda klassik usul nima? 
3. O‘simliklarni etishtirishda tuproqning namligi aniqlash nimaga kerak? 
Sug„orish_usullari_hamda_me‟yorlarini_ekinlarning_o„sib_rivojlanishiga_ta‟siri.__Sug„orish'>6.2. Sug„orish usullari hamda me‟yorlarini ekinlarning o„sib rivojlanishiga 
ta‟siri. 
Sug„orish
 
suvi o„simlikning o„sishi davrida uning quruq massasini hosil 
qilish uchun ishlatiladi. Qolgani o„simlikning barglari va tanasi orqali 
bug„lanishiga – 
transpiratsiya
ga sarflanadi.
Transpiratsiya
– 
o„simliklarning barglaridan suvning bug„lanishidir.
Transpiratsiya koeffitsienti
-
o„simlikning bir birlik quruq massasini hosil 
qilish uchun sarflangan suv miqdoridir.
Noto„g„ri sug„orish 
– 
tuproq strukturasini buzadi, xavo va ozuqa rejimi 
buziladi, ildiz joylashgan faol qatlamdan ozuqa elementlarini pastga yuvib ketadi, 
sizot suvlari satxi ko„tariladi, botqoqlanish va sho„rlanish yuzaga keladi, 
o„simliklar hosildorligi pasayadi, tuproqning yuvilishi va atrof muxit 
ifloslanishiga olib keladi.
Sug„orish
 
ta‟sirida tuproqning agronomik xususiyatlari, suv-xavo, issiqlik, 
ozuqa rejimlarida, tuproqning mikrobiologik faolligi, sug„oriladigan maydonning 
mikroiqlim sharoitida katta o„zgarishlar bo„ladi.
Sug„orish
 
tuproq zarralarini bir-birlariga yopishib turish kuchlarini 
o„zgartiradi. 
Sug„orish 
- 
xududlarning mikroiqlim sharoitiga katta ta‟sir etadi – 
atmosferaning er yuza qismi va tuproqning yuqori qatlamlarining temperaturasi, 
namligi o„zgaradi, suv o„simliklarning tanasi va bargida saqlanib, uning 

---

101 
temperaturasini pasaytiradi, yaxshi rivojlanib, soyasi kengayib, tuproqning issiqlik 
rejimini yaxshilaydi.