Xii bob. Nizo va stressni boshqarish

* ishlab chiqarishda: 
▪
xodim bilan xodim o‘rtasida; 
▪
xodim bilan rahbar o‘rtasida; 
▪
rahbar bilan rahbar o‘rtasida va hokazolar o‘ptasida bo‘lishi mumkin. Buni 
qvyidagicha tasvirlash mumknn. 
Shaxslar o‘rtasidagi
nizo ko‘p hollarda ularning u yoki bu masalaga bo‘lgan 
nuqtai nazarlarining mos tushmasligi, rahbarlar o‘rtasida resurslarni taqsimlash, 
xodimlar bilan rahbar o‘rtasida esa ish sharoitini qoniqarsizligi kabilar yuzasidan 
vujudga kelishi mumkin. Bir lavozimga ikki nomzod qo‘yilganda ham shu turdagi 
nizolar kelib chiqish hollari bo‘ladi. 

---

Shaxslar to‘qnashuvi ham shaxslararo nizo tufayli bo‘lishi mumkin. Zero, har 
xil toifa, fe’ldagi odamlar hamma vaqg ham bir-birlarini tushunavermaydilar. Garchi 
bir ko‘rinishda bizga shunday tuyulsada, shaxslararo nizolarning 75—80 foizi 
moddiy manfaatdorlik zamirida sodir bo‘ladi. 
Shaxs bilan guruh o‘rtasidagi nizolar, odatda, ayrim shaxsning u yoki bu narsaga 
nisbatan bo‘lgan fikrining yoki manfaatining guruh fikriga yoki manfaatiga mos 
tushmaslik oqibatida vujudga keladi. Aytaylik, biror oliygoh dotsenti o‘zining asosiy 
ish joyidan tashqari pul topish maqsadida boshqa 2—3 joyda, shu jumladan, firmada 
ishlayotgani umumkafedra manfaatiga zid keladi. Chunki kafedra jamoasi uning 
shuncha joyda ishlab asosiy ish joyidagi ishni qotira olmay, o‘lda-jo‘lda ishlashidan 
manfaatdor emas. Bunday qarama-qarshi holat ular o‘rtasida nizoning kelib 
chiqishiga sabab bo‘ladi. 
Xuddi shunday holat rahbarning biror-bir bo‘lim xodimlariga nisbatan qo‘llagan 
noo‘rin jazosi rahbar bilan guruh o‘rtasidagi to‘qnashuvga olib kelishi mumkin. 
Mavhumligiga qarab nizolar ochiq yoki yopiq ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. 
Ochiq nizolar
odatda qarama-qarshi tomonlarning ko‘z oldida, to‘g‘ridan-
to‘g‘ri vujudga keladi. Ular to‘qnashish sodir bo‘lgunga qadar to‘liq etilgan bo‘ladi. 
Bunday nizolar rahbariyat nazorati ostida turganligi sababli, korxona uchun unchalik 
xavf tug‘dirmaydi va ularni boshqarish oson kechadi. 
Yopiq nizolar
o‘ta xavflidir. Bunday nizolarni asta-sekin, belgilangan fursatda 
portlaydigan minaga o‘xshatsa bo‘ladi. Agar nizo hali “etilmagan” yoki ularni 
odamlar nigohidan yashirilsa, boshqacha qilib aytganda, nizo kishilar “ichida” 
bo‘lsa, bilingki, bu nihoyatda xavfli va uni boshqarish juda qiyin. YOpiq nizolar 
ko‘pincha fitna, ig‘vo, hiyla-nayrang, fisq-fasod shaklida rivojlanish oqibatida 
vujudga keladi. Ular oraga nifoq solish, buzg‘unchilikka qaratilgan bo‘lib, yolg‘on-
yashiq, uydirma, bo‘hton gaplar muxoliflar uchun asosiy qurol vazifasini bajaradi. 
Ochiq nizolar ko‘pincha nido, chaqiriq shaklida rivojlanishi oqibatida vujudga 
keladi. Ular ochiqdan-ochiq chaqiriq, tovush chiqarish, da’vat etishda o‘z ifodasini 
topadi. Bunda bir guruh xodimlar o‘zlariga qarama-qarshi bo‘lgan rasmiy yoxud 
norasmiy guruhlarning manfaatini o‘zining manfaati tomon burishga harakat qiladi. 
Xarakteriga qarab nizolar ob’ektiv yoki sub’ektiv nizolarga bo‘linadi.