Мавзу 1: Жисмоний тарбия назарияси ва методикаси ўқув фан сифатида

сониягача. давом этади. Дам олиш оралиғи эса ишни давом этиш вақтига ва унинг 
характерига боғлиқ. Қисқа вақтда бажариладиган машқларда (30-60), дам олиш оралиғини 
аниқлашда юрак уришини курсаткичидан фойдаланиш мумкин. (2-10дақиқа) қайта 
такрорлашлар ўртасидаги оралиқ дам олишлар иш қобилиятини дастлабки ҳолатга яқин 
ҳолатда қайта тиклаш шарт. Бундай ҳолларда юрак уриш, иш бошлаш даражасига ёки 
ундан 3-5% кўп бўлиши мумкин. Кузатилган методика бўйича, кучга бўлган чидамлик, 
мушаклардаги оқсилларни, капилярлар ва гемоглабин қисқарувчанлиги, гемоглабиндан, 
мушаклар хужайрасига кислородни тез ўтказиш функциясини такомиллаштиради, 
организмнинг ички муҳитидаги ўзгаришларни психологик турғунлигини мустахкамлайди 
анаэроб имкониятларни ошириш хисобига кислород қарздорлигини узоқ вақт сақлаб 
туриш қобилиятини оширади. Кўпинча амалиётда айланма тренировка методидан ҳам 
фойдаланилади. 
Масалан:
1. Станцияда. Штангани силташ (толчок) қилиш, 40 кг 4 марта. 
2. Паралел брусьяда қўлларни букиш ва ростлаш, 6 марта. 
3. Турник устидан сакраш 5 - марта. 
4. Таяниб чўққайиб турган ҳолда баландга сакраш 8 марта. 
5. Гимнастика ҳалқаларида осилиб турганда, оёқлар билан тўлдирма тўпни сиқиб, 6 марта 
айлантириш. 
6. Турникда осилиб турганда тўлдирма тўпни секин кўтариш ва тушириш, 2 марта. 
7. Ўтирган ҳолда гавдани букиш ва ёзиш, 3 марта. 
Таянч 
сўзлар: 
чидамлилик 
сифати, 
чарчаш 
ва 
чидамлик 
турлари, 
декомпенсацияли чарчаш, компенсацияли чарчаш, чидамлик қобилиятларини аэроб ва 
анаэроб механизими, компонентлари ёки критерияларини баҳолаш, чидамликни 

---

57 
тарбиялаш методлари, ақлий чарчаш, эмоционал чарчаш, сенсор чарчаш, жисмоний 
чарчаш 
ТАКРОРЛАШ УЧУН САВОЛЛАР. 
1. Чидамлилик ҳаракат сифатига умумий характеристика? 
2. Жисмоний машқлар шиддатига кўра туркумларга зоналарга бўлишини? 
3. Чидамлиликни тарбиялаш воситалари? 
4. Чидамлиликни тарбиялаш методикаси? 
5. Аэроб имкониятларини тарбиялаш методлари? 
6. Кучга бўлган чидамлиликни такомиллаштириш методикаси? 
7. Айланма тренировка методидан фойдаланиш хусусиятлари?