Мавзу 1: Жисмоний тарбия назарияси ва методикаси ўқув фан сифатида

Аэроб (умумий) чидамлиликни такомиллаштириш методлари. 
Аэроб (умумий) чидамлиликни ошириш учун амалда қатъий тартиблаштирилган 
машқлар методининг узулуксиз ва интервалли жисмоний юкламаметодларидан 
фойдаланилади. 
а) Қатъий тартиблаштирилган машқлар методининг узлуксиз стандарт жисмоний 
юкламаметоди. 
Бу метод организмни аэроб имкониятларини доимий равишда кўтаришга, ҳамда 
машғулотларни бошқа методларини ишлатишга мустахкам база яратади. Қатъий 
тартиблаштирилган машқлар методини, машғулотдаги машқлари 10 сониядан 30 
сониягача, юрак уриши мана шу машқлар шиддатида 1 дақиқада 150-175 маротабагача 
бўлиши мумкин. Машқларни бажариш бундай юракни юқори даражада уруш ҳажмини ва 
кислород қабул қилиш даражасини таъминлайди. Шуни ҳисобга олиш керакки чегарадан 
узоқ давом этган иш, шуғулланувчиларни имкониятига тўғри келмаса, кисларод қабул 
қилиш ҳажмини камайтиради, ҳамда машғулотни самародорлигига салбий таъсир 
кўрсатади. Бу методдан чидамликни бошланғич босқичдан кенг равишда фойдаланиш 
тавсия этилади. 
б) Қатьий тартиблаштирилган машқлар методининг интервал жисмоний 
юкламаметоди. 
Бу метод билан ўтказиладиган машғулот, юракни функционал имкониятини оширишга 
қаратиладиган, чунки бу методнинг асосида дам олиш оралиғида, нисбатан 
кучлантирадиган ишларда юракни уриш ҳажми, кенгайтиришга қаратилган. Умумий 
чидамликни такомиллаштириш мақсадида қўлланадиган интервал (оралиқ) методидан 
фойдаланилганда, бир қанча методик талабларга риоя қилиш керак. Машқларни давом 
этиш вақтини 1-3 дақиқа оралиғида режалаштирилиши ишни бажарилиш шиддати юрак 
уришини машқ охирида 170-180 га тушириши ва ишни давом этиши, хамда машқ билан 
чиниққанлик даражасига қараб 45-90 сонияни ташкил қилиши шарт. Ушбу методни энг 
кўп машғулот самарадорлиги 6-12 ҳафтадан кейин кўринади. Аэроб имкониятларни 
ўсиши 10-30% га етиши мумкин. Кўриб чиққан иккала методимизда ҳам, умумий 
чидамликни ривожлантириш стимули бўлиб, шиддатли ишдан кейин юракни 1 дақиқада 
170 марта уриши, дам олишдан кейин 140 гача бўлган паст шиддатли иш билан алмашиб 
турилиши ҳисобга олинган.