1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

qasrlar 
alohida o‘rin tutgan. 
Uning ayrimlari hatto ikki qavatli bo'lib, yuqorisiga 
pandus 
orqali chiqil- 
gan.
0 ‘rta Osiyo aholisi turli tillarda so'zlashgan. Chorvador aholi turkiy til­
da, o'troq aholining birqismi so'g'd tilida, birqismi turkiy tilda so'zlashgan. 
Bu davrda 
so‘g‘d tili 
xalqaro savdo tili bo'lgan. 
V - VI asrlarda 
so'g'd 
yozuvi, xorazm va eftaliy yozuvlari tarqalgandi. 
Eftaliylar xati 
Baqtriya 
yozuvi asosida paydo bo'lib, 
22 harfdan 
iborat edi. Xat 
chapdan o'ngga
tomon ko'ndalangiga yozilgan. Bu davrda Xitoy, Hindiston va Eron bilan 
madaniy aloqalar kengaygan. 
V asrda 
o'rta osiyolik shishasozlar Xitoy 
hunarmandlariga rangli shisha va shisha buyumlaryasashni o'rgatadilar. 
O'rta Osiyo shishasi rangdorligi, yarqiroqligi va tiniqligi jihatidan Vizantiya 
shishasidan ustun turgan. Xitoy imperatorlari o'z saroylarini bezashda 
O'rta Osiyoning 
rangli 
shishasidan foydalanganlar.
Shunday qilib, O'rta Osiyo aholisining madaniy an’anaiari qo'shni 
mamlakatlar bilan omixtalashib, ilk o'rta asrlar madaniyatining 
shakllanishiga xizmat qildi.
3.4. O'RTA OSIYO TURK XOQONLIGI DAVRIDA
Xoaonliknina tashkil tooishi.
VI asr o'rtalarida 
Oltoy va Janubiy S¡- 
birda yashagan turkiy qabilalarni birlashtirgan 
Turk xoqonligi 
vujudga

---

36
keldi. Uning asoschisi 
Bumin 
edi. 
552-yili 
Bumin «xoqon» deb e’Ion 
qilindi. 
Oltoy 
xoqonlikning markazi etib belgilanadi. Turklarning g'arbga 
yurishlariga 
Istami 
boshchilik qildi. Unga 
«Yabg'u xoqon» 
degan unvon 
beriladi. Tez orada Yettisuv va Sharqiy Turkistonga tutashgan yurtlarda 
yashovchi turkiy qabilalar bo'ysundiriladi. 
555-yiliyoq 
turklar Sirdaryo va 
Orol dengizi bo'ylarigacha cho'zilgan keng o'Ikalarni zabt etadi. Xoqonlik 
chegarasi Eftaliylar davlati hududlariga borib yondashadi. 558-yili turkiylar 
Yoyiq (Ural va Itil (Volga) bo'ylarini zabt etadi.