Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

O‘tkir ikkilamchi demiyelinizatsiyalanuvchi kasalliklarga
quyidagi 
nevrologik asoratlar kiradi: xashoratlar (asalari, ari) va qon so‘ruvchi xashoratlar 
(chivin, bit, burga) chaqqanda yuzaga keladigan reaksiyalar. Reaktsiyalar 5 foiz 
kasallarda hashoratlar chaqqandan keyin 6-12 soat o‘tgach rivojlanadi. Klinikada 
bular Giyena-Barre sindromi, miyelitlar, mononevritlar, ensefalomiyelo-
poliradikulonevritlar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. O‘lim 14 foizni tashkil etadi. 
Demiyelinizatsiyalanuvchi kasalliklarning ikkinchi guruhiga o‘tkir osti va 
surunkali shakllari kiradi. Nisbatan ko‘p uchraydigan bu – tarqoq sklerozdir.
Yoyilgan skleroz.
Kasallik birinchi bo‘lib 150 yil oldin frantsuz nevrologi 
J.Sharko tomonidan yozib qoldirilgan. Kasallarning 60 foizida kasallik 20-40 yosh 
orasida kuzatilgan, lekin oxirgi paytlarda kasallik yosh bolalarda va 45 yoshdan 

---

 267
oshganlarda ham ko‘p uchrayapti. Bizning respublikamizda bu kasallik juda kam 
uchraydi.
Etiologiya, patogenez va patomorfologiyasi.
Tarqoq skleroz
ning kelib chiqish sabablari oxirigacha aniqlanmagan. 
Oxirgi paytlarda multifaktor etiologiya nazariyasi keng tarqalgan. Bu nazariya 
mazmuni quyidagidan iborat; patologik jarayon rivojlanishi uchun nasliy moyillik 
bo‘lishi kerak, tashqi ta’sirotlar (xususan, infeksiyalar) esa trigger faktor rolini 
o‘ynaydi. Tarqoq sklerozning ishonarli isboti bo‘lib, bu kasallikning oilaviy 
uchrashi hisoblanadi. Yevropa halqlarida bu kasallikka moyillik 6-xromasomadagi 
2-sinf NLA tizimi bo‘yicha DR-
α
gaplotip bilan bog‘lanadi. Gaplotip – bu 
ko‘pincha, bog‘langan holda nasldan-naslga o‘tuvchi bir necha genlarning 
to‘plami. Bu genlarning oqsil mahsulotlari har bir shaxsning o‘ziga xos immun 
reaksiyalarini belgilaydi, chunki NLA molekulasi strukturasi turli antigenga qarshi 
immun javobda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Hozirgi vaqtda tarqoq skleroz 
patogenezida autoimmun jarayonlar katta ahamiyatga ega ekanligi aniqlanadi. 
Miyelitning asosiy oqsili kuchli immunologik bo‘lib, unga qarshi autoimmun 
reaksiyalar qaratiladi. Likvor va zardobda miyelitning ma’lum oqsillariga 
sensibilizatsiyalangan hujayralar klonlari aniqlandi. Sitokinlar (immun tizimining 
harakatlararo ta’sirining vositachisi) ishlab chiqarishining ortishi katta ahamiyatga 
ega bo‘lib, bu «ta’qiqlanmagan» lemfotsitlar klonlarining nazorat qilib 
bo‘lmaydigan faollashuviga olib keladi.