O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

9 .6 .3 . 0 ‘pka vcntilatsiyasi — o ‘pkada havo almashinuvi
Bir daqiqada o ‘pkaga kirib chiqadigan havo m iqdori o ‘pkada 
havo alm ashinuvi deyiladi.
0 ‘pkadagi havo alm ashinuvini aniqlash uchun har safar nafas 
olg an d a o ‘pkaga kiradigan havo m iq d o ri bilan b elg ilan ad i. Bir 
daqiqadagi nafas olishlar soni odam va hayvonlarda turlicha boMadi. 
M asalan, odam 1 daqiqada 15—20, ol 8— 16, sigir 10—30, q o ‘y va 
echki 12—20, tovuq 40—50 m arta nafas oladi. O dam o ‘pkasida havo 
alm ashinuvi 5—8 1 ga teng b o ‘ladi. 0 ‘pkada havo alm ashinuvi ba- 
jariladigan ishga qarab o ‘zgaradi. O g‘ir ish qilganda u anch a ko‘pa- 
yadi. M asalan, 6 daqiqa kurash tushgandan keyin, bad ann i qizdirish 
uchun ozroq m ashq qilgandan keyin va hokazo.
9 .6 .4 . Ichdan o ‘rab tashlash usuliga ta'rif
Bu usulni respublikam izning bir necha b o r ch em pioni, milliy 
va sam bo kurashidan sobiq Ittifoq sport ustasi Olim Sultonov bajargan 
cdi. U raqibning yoqasi va q o ‘lidan ushlab, so ‘ng oyog‘ini raqibning 
chap oyog‘i ichidan o ‘rab, orqaga yoki b o ‘lm asa, oldinga tash lar 
edi.
Usulni bajarishga tayyorlanishda Olim Sultonov raqibini o ‘ziga 
tortib, uni egilishga m ajbur qilar va shu vaqt ichida o ‘ng oyog‘ini 
uning chap oyog‘iga o ‘rab, ko ‘tarib tashlar edi.
109

---

9 .6 .5 . Usulni bajarishdagi qnlay sharoitlar
K u ra sh ch ilar h a r xil h o latd a tu sh a d i, y a ii i b ajaru v ch i o ‘ng 
holatda, raqibi esa chap holatda.
Usulni bajarishga tayyorgarlik k o ‘rib, q o ila rin g iz bilan raqibni 
o ‘zingizga, pastga torting. U slubni b ajarishda raqibni aniq ch ap 
holatda ushlashda raqibni belidan va tirsagidan ushlab turib, o ‘zin- 
gizga to rtib , o ‘ng o y o g in g iz n i uning oyoqlari orasiga, yaxshilab 
ichiga q o ‘yib, o ‘ng o y o g in i o y o g in g iz bilan k o ia rib orqaga egilib 
turgan holda o ‘ng tom onga tashlang.
C hirm ab tashlash usulidan him oyalanish:
1. Turgan holatni o ‘zgartirish, agar ch ap o y o g in g iz oldida b o is a , 
uni iloji boricha orqaga olib qoching.
2. D oim o raqib bilan bir xil holatda turing. M asalan, bajaruv- 
chining o ‘ng oyog‘i oldida b o is a , siz ham o ‘ng o y o g in g iz n i iloji 
boricha oldinroqqa q o ‘ying.
e 
f