O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

9 .7 .2 . Suhbat orqali kuchni tarbiyalash
(Kuch sarflaydigan mashqlarni bajarishdagi b a ’zi talablar)
Kuch m ashqlarini bajarish vaqtida maxsus tartibda nafas olish 
kerak. Z o ‘riqish quvvatni oshiradi. Lekin shu bilan birga, z o ‘riqqan 
vaqtda y u rak -to m ir tizim ining faoliyatiga yornon ta ’sir qiladigan
112

---

holat yuzaga keladi. O rtiqcha zo ‘riqish ko‘krak qafasidagi bosim ni 
oshirib yuboradi, bu esa qon tom irlarni siqib q o ‘yadi va yurakka 
qon kelishini qiyinlashtiradi.
9 .7 .3 . Kuch ishlatiladigan mashqlar
Bu m ashqlarni bajarishda k ngilsiz hodisalarning oldini olish 
uchun bir n cchta asosiy qoidalarga rioya qilish kerak.
1. Faqat zarur bo ‘lgan hollarda, ya’ni qisqa vaqtli qattiq kuchlanish 
vaqtidagina zo ‘riqishga yo‘l qo ‘yish m um kin. Yangi shug‘ullanuvchilar 
sharoit talab qilm agan vaqtlarda ham , m asalan, kam kuch talab 
qiladigan m ashqlarni takror bajarish vaqtida nafasni to ‘xtatib qoladilar.
2. Yangi shug‘ullanuvchilarga chegara va chegaraga yaqin kuch- 
lanishli m ashqlarni ko‘p berm aslik kcrak.
3. Kuch ishlatiladigan m ashqlarni bajarishdan oldin iloji boricha 
chu q u r nafas olmaslik kerak, chunki bu ko‘krak qafasidagi bosim ni 
va zo ‘riqish vaqtidagi o ‘zgarishlarni oshirib yuboradi.
9 .7 .4 . Kuchni rivojlantirish usullari
K uch deb, raqibning harakatlariga qarshi tu ra bilgan va shu 
harakatlarni yenggan kurashchining m ushaklariga aytiladi. K uchni 
rivojlantirishda, asosan, ikki usul q o ‘llaniladi:
1. Dinamik mashqlar.
2. Statik mashqlar.
1. D inam ik m ashqlar harakatlarni yengishda qoMlaniladigan kuch- 
lardir. D in am ik m ash q lar raqibni yoki o g ‘ir n a rsa larn in g h a ra k a t- 
larini yoki q arshiligini yengishda q o ‘llan iladig an k u c h la rd ir. D i- 
nam ik m ashq lar har xil b o ‘lishi m urnkin:
a) ko‘taradigan yuk og‘ir bolm asa ham, uni to charchaguncha bajarish;
b) katta yuklam ani 1—3 m arta, charchaguncha bajarish;
d) alm ashib turish, y a’ni kichkina yuklam adan boshlab, o ‘rtacha 
va nihoyat katta yuklam a bilan yakunlash. M asalan, o ‘z vaznidan 
b o sh lab , unga o g ‘irlik ni q o ‘shib to k u ch i y e tg a n c h a k o ‘ta rish
(60—90 kg.gacha) yoki boMmasa buning aksi, ya’ni katta hajm dan 
90 kg. dan boshlab, 1—2 m artadan keyin 60 kg og‘irlikni m ushaklar 
ch archaguncha ko‘tarish.
2. Statik m ashqlar vaqtincha qandaydir kuchga qarshilik qilib 
turishdir.
A so san, s h u g ‘u lla n u v c h ila r tu rn ik d a m a ’lum v a q tg a c h a b ir 
vaziyatni, m asalan, burchak holatida turish yoki o ‘zidan ogMr boMgan 
narsani ko‘tarib turishi kerak.
Kuchni rivojlantirishda, asosan, og‘irlik bilan bajariladigan m ashq- 
lardan foydalanamiz. Bular shtanga, tosh, gantel yoki o ‘z vazni bilan.