Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

 
Koreya Respublikasi elektron hukumat tizimida faoliyatining statistik 
ko‘rsatkichlari. 
Janubiy Koreya hukumati elektron demokratiya modelini shakllantirishda asosiy 
e’tiborni aholining axborotga bo‘lgan barcha ehtiyojlarini AKT yordamida 

---

117 
qondirishga va AKTni madaniyat va ta’lim tizimlariga joriy etishga qaratdi. Elektron 
demokratiyaning muvaffaqiyatli rivojlanishi Janubiy Koreya fuqarolariga ularning 
muhim o‘ringa ega ekanliklari va haqiqatdan ham davlat va jamiyat hayotiga ta’sir 
o‘tkaza olishlari to‘g‘risidagi fikrni o‘zlariga singdirishlariga imkon berdi. 
Elektron xizmatlarni rivojlantirish sohasidagi amalga oshirilgan uzoqni ko‘ra 
bilgan chuqur o‘ylangan va ichki imkoniyatlar to‘g‘ri baholangan davlat siyosati 
Janubiy Koreya tajribasining eng muhim va foydali qirrasidir. Butun davlat 
miqyosida yagona axborot makonining yaratilishi nafaqat hokimiyat imkoniyatlarini 
kuchaytiradi, balki demokratiyaning asosiy “xalq davlat hokimiyatining birdan-bir 
manbai va tashuvchisi” to‘g‘risidagi tamoyilining amaliy ifodasi bo‘lib xizmat 
qiladi. Janubiy Koreya har yili Internetning o‘rtacha tezligi va shuningdek aholining 
keng polosali tarmoq bilan ta’minlanganlik darajasi bo‘yicha dunyo miqyosida 
birinchi va ikkinchi o‘rinlarni egallaydi. Bir necha yillar avval mamlakatning davlat 
sektorida 100 % lik elektron hujjat aylanish tizimi joriy etilgan edi. Faqatgina 
vazirlar va ulardan yuqori darajadagi hujjatlar va ma’lumotnomalargina qog‘oz 
shaklida tayyorlana boshlandi. 
Elektron hukumat yaratishning Osiyo modeli g‘oyasiga asolangan yana bir 
davlat Singapur hukumatidir. Singapur hukumati uzoq, istiqbolda o‘zlariga nisbatan 
katta tabiiy boyliklar hamda ishlab chiqarish bahosi pastroq bo‘lgan mamlakatlar 
bilan raqobat qila olmay qolishini tushunganligi sababli kelajakda yuqori 
texnologiyalarga asoslangan iqtisodiyot yaratishga harakat qilmoqda. Innovatsiya 
faoliyatini rag‘batlantirish maqsadida Singapur hukumati ilmiy hamda tajriba 
konstruktorlik infrtuzilmasini yaratdi, intellektual mulk huquqlari himoyasini 
kuchaytirdi, yangiliklarni yaratish va joriy etish hamda byurokratik to‘siqlarni 
kamaytirishga mablag‘ va kuch sarflamoqda, elektron tijorat rivojlanishi uchun 
qulay sharoitlar yaratmoqda. 
Rasm 8.1. - Koreya Respublikasining hududlarni axborotlashtirish bo‘yicha asosiy 
tizimlari 

---

118 
Rasm 8.2 - Koreya Respublikasining hududlarni axborotlashtirish bo‘yicha asosiy 
tizimlari: Hisobot tizimi 
Koreya elektron hukumati ko‘pgina xalqaro iqtisodiy ko‘rsatkichlari bo‘yicha 
qator davlatlar uchun omadga erishgan amaliyot tizimi sifatida ta’n olingan. Ushbu 
tizim ketma – ket almashgan prezidentlar boshqaruvi ostida uch bosqichli 
shakllantirish asosida tizim yuqori natijalarga erishdi. Bundan tashqari kerakli, 
kuzatishlar va maqsadlar asosida samaradorlikka va unumdorlikka erishish orqali 
rivojlanishiga sabab bo‘ldi. Tizim rivojlangan sari bek – ofis, front – ofis xizmatilari 
shakllangan va butun ishlab chiqarish davomida talab va taklif asosida doim 
o‘zgaruvchi elektron hukumat infratuzilmasi shakllanib bordi. Ommaviy ijtiomiy 
xizmatlarning kengayishi va ma’muriy jarayonidagi shaffoflik, shuningdek 
demokratik hukumatni tanlanishi elektron hukumat tizimining rivojlanishiga sabab 
bo‘ldi. Bunday tezkor rivojlanish mos tashkilotlar: texnik tomondan 
axborotlashtirish va Aloqa vazirligi qoshidagi Tarmoqlarga ta’minlash va qo‘llab 
quvvatlash Fondi va Jamiyatni axborotlashtirilganligi bo‘yicha Milliy Agentiligi 
tomonidan ta’minlash hisobiga va moliyaviy manbalarning egiluvchan 
taqsimilanishi evaziga erishilgan. Janubiy koreyalik ekspertlarning fikriga ko‘ra, 
Koreya tajribasidan foydalanib, ularning xatolari takrorlanmasa va mamlakatimizda 
mavjud potensialdan to‘g‘ri foydalanilsa, yaqin yillarda mamlakatimizda elektron 
hukumat tizimini to‘liq joriy etilishiga erishish mumkin.