‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

5-§. Detaining eskiziga asosan ish chizmasini bajarish
Asliga qarab detaining eskizi chizilgandan keyin uning ish chizmasini 
chizishga o ‘tiladi.
Ish chizmalarini chizish eskizlami tahlil qilishdan boshlanadi. 
Detallardagi texnikaviy atamalarda ko‘p uchraydigan galtel, o ‘yiq 
(paz), bobishka, faska, bo‘rtik kabi ba’zi bir elementlaming to‘g‘ri 
tasvirlanishiga e’tibor beriladi. 
Galtel
- valning bir silindrik yoki konus- 
simon elementidan ikkinchisiga o‘tishda yumaloqlash radiusi, 
p a z -
vintlaming kallagidagi burash uchun m oijallangan o ‘yiq yoki shponka 
uchun mo‘ljallangan chuqurcha, 
bo'rtik -
silindrik yoki konussimon 
detallardagi (muftalardagi) halqasimonyo‘g ‘onlashish, 
bobish ka-
quyish 
vaqtida hosil bo‘ladigan o‘sma, 
faska -
val, bolt, vint, shtift, gayka 
kabi detallaming toreslari oldidagi kesilgan cheti, faskalar yordamida 
val teshikka osonlik bilan kiritiladi, 
tores -
tikkayib turmoq, tikka qilib 
qo‘ymoq degan ma’noni anglatadi. 
Tores -
tekisligi, odatda, detaining 
o ‘qiga yoki yog‘och tolalarining yo‘nalishiga perpendikular bo‘ladi.

---

11.19-shakl.
Detallami konstruksiyalashda metallni bir tekisda taqsimlashga 
intilinadi, shu maqsadda, masalan, berilgan detal devori qalinliklarining 
turlicha bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Ulardan foydalanish zarur bo‘lgan 
holda yupqa devordan qalin devorga asta sekin o ‘tiladi. Ko‘pincha 
detaining tashqi va ichki devorlari bir xil radius bilan yumaloqlanadi, bu 
esa konstruktiv jihatdan xato hisoblanadi. Bunda devorlar (chizmadagi 
m
o ‘lcham) ancha qalinlashib ketadi. Shuning uchun yumaloqlash markazi 
umumiy bitta bo‘lishi taminlanishi zarur bo‘lib, turli