‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Rezbalaming nominal о 'Ichamlarini aniqlash.
Detallaming eskizlarini 
tuzishda ko‘pincha rezbali qismlaridagi rezbaning profilini va nominal 
o‘lchamlari - diametri hamda qadamini aniqlash zaruriyati tug‘iladi.
Rezbaning uzunligi chizg‘ichdan foydalanib aniqlansa (11.16-shakl), 
qadam va burchagining profili rezba o‘lchagichdan foydalanib topiladi 
(11.17-shakl).
Sanoatda rezbomerlar ikki xil qilib (metrik va dyuymli rezbalar uchun) 
ishlab chiqariladi. Metrik rezbomerlarga M60°, dyuymli rezbalarga 
D55°
deb yozib qo‘yiladi va har bir plastinkaga rezba qadami metrik 
rezbalar uchun soni 0,75; 1,0; 1,25 va h.k., dyuymli rezbalar uchun rezba 
iplarining soni 19; 20 va h.k. ko‘rsatiladi.
Rezbaning qadamini aniqlash uchun rezbomer plastinkasi rezba 
profiliga qo'yiladi (11.17-shakl). Rezbomeming qaysi bir plastinkadagi 
tishlari rezba profiliga mos kelsa, shu plastinkadagi yozuv, metrik rezba 
bo‘lsa qadami, dyuymli rezba bo‘lsa, uning bir dyuymdagi o‘ramlar soni 
aniqlanadi.
Rezbomerlar bo‘lmagan taqdirda amaliyotda, bir varaq qog‘ozga 
detaining rezbali qismi qo‘l bilan bosiladi va rezbaning qog‘ozda
* 
2
n
II
'77'J.b / ^ O

---

11.18-shakl.
qoldirgan izlari olinadi (11.18-shakl). Rezbaning qog‘ozdagi izlarining 
m a’lum soni, odatda, 10 tasining 
I
uzunligi chiziqda o‘lchab olinadi. 
So‘ngra bu uzunlikdagi qadamlar soni har doim izlar sonidan bitta kam 
bo‘ladi. Rezbaning 
P
qadami o‘lchangan 
I
uzunligini qadamlar 
n
soniga 
bo‘lish bilan aniqlanadi, ya’ni 
P=l/n;
masalan, rezbadan olingan izlaming 
10 tasining uzunligi 18 mm bo‘lsa, rezbaning qadami 18:9=2 mm ga teng 
bo‘ladi.
Detaining teshiklarida ishlangan rezbalaming qadamlarini yuqorida 
bay on qilingan usulda aniqlash uchun yog‘och yoki metall sterjenga 
qog‘o
z
o ‘rab rezbaga bosiladi va uning izlari olinadi. Bunday usulda 
topilgan rezba oicham i jadvalga solishtirib aniqlanadi.