1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

 
Barcha jarayonlarda suv kam potensialli muhit yoki erkin energiya tomon harakatlanadi.
 
Suv potensiali tuproqdan bargga qadar kamayib boradi. Suv о‘tkazish yо‘lidagiturli nuqtalarda 
suv potensiali kо‘rsatkichi turlicha bо‘ladi. Masalan, barg hujayrasi ichida, mezofillalarda suv 
potensiallari bir xil ularga qо‘shni bо‘lgan ksilemadagi kabi bir xil, ammo Yw tarkib kо‘rsatkichlari 
butunlay farq qiladi. Ksilemaning yuqori kо‘rsatkichdagi Yw tarkibi salbiy bosimni (YP) ta’minlab 
beradi. Bu paytda esa barg ichidagi Yp bosimi ijobiy kо‘rsatkichga ega bо‘ladi. Bosimlardagi bunday 
farqlar barg hujayralari plazmatik membranalari orqali harakatlarni ta’minlaydi. Barg hujayralarida suv 
potensiali yuqori konsentratsiyada erigan moddalar evaziga kamayadi (Ys kichik kо‘rsatkichi).
 
Xulosa. Suv hayotning asosiy unsuri hisoblanadi. Yer usti о‘simliklari jiddiy xavfli darajadagi 
suvning atmosferaga yо‘qotilishiga duchor bо‘ladilar. Bu jarayon barg yuzasining kattaligida yanayam 
jadal kechadi. Bu jarayonga quyosh nurlarinig faolligi va ularning karbonad angidridga bо‘lgan 

---

ehtiyojlarini qondirish maqsadidagi ochiq usuldagi jarayonlar ham ta’sir kо‘rsatadi. Shu usulda suv 
sarflanishi va karbonad angidrid о‘zlashtirilishi jarayonlaridagi raqobat paydo bо‘ladi.
 
Ushbu jarayonlarni mukammal darajadagi muvozanatini ushlab turish uchun о‘simliklar ajoyib 
yechim topganlar:
 
1.
Tuproqdan suv о‘zlashtirish uchun ildizlarning keng tarkibdagi tuzilishi. 
2.
Ksilema naylari va traxeidlarda suv harakati uchun kam qarshilikka ega yо‘lning yaratilishi. 
3.
О‘simliklar tashqi qavatlarining suv bug‘latilishini kamaytirish maqsadida kutikula bilan 
qoplanganligich.
4.
Gaz almashinuvi jarayonlarini amalga oshirish uchun barg yuzasidagi mikroskopik ustitsalarning 
mavjudligi