1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

5.
 
Ustitsa apparatlari diametrlarini (shuningdek diffuzion qarshiliklarni) nazorat qiluvchi tutashtiruvchi 
hujayralarning mavjudligi.
 
Yuqoridagilar ta’siri ostida suvning harakati fizikaviy kuchlar natijasida yuzaga keladi. 
О‘simliklarda struktura tuzilishini saqlash, suv harakatini ta’minlash uchun bilvosita hech qanday 
energiya sarflanmaydi.
 
Suvning Tuproqdan о‘simliklar orqali havoga о‘tkazilish yо‘li diffuziya, xajmiy oqim va osmos 
jarayonlarini о‘z ichiga oladi. Bularning barchasi suv harakatini ta’minlovchi kuchlarga bevosita 
bog‘liqdir.
 
О‘simliklardagi suv ularning ajralmas gidrotizimini hosil qiladi. Bug‘lanish jarayonlari esa 
tutashtiruvchi hujayralar tomonidan nazorat qilinadi. Tutashtiruvchi hujayralar karbonad angidrid gazini 
yutish va suvni bug‘latishni mukammal darajada ushlab turish vazifasini bajaradi. Barglar hujayralari 
mezofillalarida suuvning bug‘latilishi apoplastlardagi suvning katta salbiy bosimni (kuchlanishini) hosil 
qiladi. Bu salbiy bosim ksilemaga ham uzatiladi va suv о‘tkazish yо‘llarida suvning harakatini ta’minlab 
beradi.
 
Bu nazariyalar keng doirada muhokama qilinmoqda va ksilemadagi suvning harakati gradiyent 
bosimlar harakati hisobiga amalga oshadi deb hisoblanmoqda. Transpiratsiyaning yuqori darajadaligi va 
ksilemadagi suvning salbiy bosimi kavitatsiya (emboliya)ga olib kelishi mumkin. Bunday emboliyalar 
suv yо‘llarini tо‘sib qо‘yishi mumkin va barglarda suv yetishmovchiliklarini hosil qiladi. Suv 
yetishmasligi о‘simliklar uchun odatiy jarayonlar hisoblanadi va bu holatga nisbatan о‘simliklar о‘z 
fiziologiyasini va rivojlanishini ta’minlovchi javob reaksiyalari ishlab chiqadilar.
1
 
 
MAVZU:
 О‘SIMLIKLARNI TUPROQDAN OZIQLANISHI