1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

 
Reja. 
1.
О‘simliklardagi mineral elementlarning ahamiyati 
2.
Mineral oziq moddalarning xossalari. 
3.
Kislorodning ildiz tizimiga yetkazib berilishini ta’minlash. 
4.
О‘simliklarni oziq moddalar 
bilan ta’minlashda oziqaviy eritmalarning ahamiyati. 
5.
О‘simliklarda mineral elementlarni о‘zlashtirilishi. 
6.
Mineral oziq moddalar yetishmasligi va buning natijasida о‘simliklarda kelib chiqadigan 
kasalliklar. 
Tayanch iboralar: 
mikoriza, makroelementlar, mikroelementlar, xloroz, fiksatsiya, diffuziya, 
koenzim, tiamin, pirofosfat, glutution, biotin, adenozin-5-fosfosulfat, 3 – fosfoadenozin.
 
О‘simliklardagi mineral elementlarning ahamiyati 
Mineral oziqlanish о‘zida tuproqdan ionlar kо‘rinishida о‘zlashtirilgan elementlarni 
mujassamlashtiradi. Mineral oziqlanuvvchi moddalar о‘simliklar organizmida doim tо‘planib tursada, 
ular biosferaga faqatgina ildizlar orqali о‘ta oladilar. Shu bois ba’zi manbaalarda о‘simliklar yer 
qavatining―sanoat ishchilari deb ham yuritiladi. Ildizlarning katta yutish yuzasiga va tuproq eritmasidagi 
juda kichik konsentratsiyalarda ham ionlarni о‘zlashtira olish qobiliyatigi ega ekanligi о‘simliklarda 
mineral yutilishni yuqori samarali jarayon bо‘lishini ta’minlaydi. Mineral elementlar ildizlarda 
1
Lincoln Taiz., Eduardo Zeiger. Plant physiology. USA, University California, Los Angeles. 
2002.Pp.46-67.

---

sо‘rilgandan keyin ular turli biologik jarayonlarda ishtirok etishi uchun о‘simliklarning turli qismlariga 
yetkaziladi. Mikoriz va azotfiksator kabi boshqa organizmlar esa ildizlardan oziq moddalarni tо‘plash 
xususiyatldarini ham о‘zlashtirganlar.
 
О‘simliklarning mineral oziq moddalarni о‘zlashtirish va tuproqdan olishi mineral oziqlanish deb 
ataladi. Fanning bu о‘rganish bо‘limi qishloq xо‘jaligi va tabiatni muhofaza qilish sohalarida muhim 
ahamiyatga ega. О‘simliklarning yuqori hosildorligi ularning mineral moddalar bilan qanaqa darajada 
ta’minlanganligi bilan bog‘liq. Hozirda parvarishlanayotgan о‘simliklarning asosiy hosildorlik 
samaradorligi parallel ravishda ularning о‘zlashtirgan mineral moddalar miqdoriga qarab о‘sib boradi. 
Oziq ovqatga nisbatan О‘sib borayotgan talab doirasida birlamchi mineral о‘g‘itlar- azot, fosfor, 
kaliylarga jahon doirasida 112 million tonna ehtiyoj 1980 yilda kuzatilgan bо‘lsa, bu kо‘rsatkich 1980 
yillarga kelib 143 million tonnaga yetdi va hozirgacha shu miqdordagi mineral о‘g‘itlarga talab darajasi 
ushlanib turibdi.