|
244 •
1 APRIL 2022
•
ВОСПИТАНИЕ НОВОГО ПОКОЛЕНИЯ В ЭПОХУ ГЛОБАЛЬНОГО ПРЕОБРАЗОВАНИЯ
RAISING A NEW GENERATION IN ERA OF GLOBAL TRANSFORMATION •
1 APRIL 2022
•
245
CHET TILLARNI O‘QITISHDA ENG SAMARALI METOD MAVJUDMI?
G. Botirbekova
TDTU Olmaliq filiali katta o‘qituvchisi,
S. Sayfutdinov
TDTU Olmaliq filiali talabasi
Аннотация.
Данная статья посвящена методам преподавания иностранного языка и рассматривает
вопросы эффективности методов в учебном процессе. Выходи из уровня знаний, психологии и возраста
каждый преподаватель учебного процесса выбирает тот метод, который удобен и эффективен для него
и обучающимся. Нельзя определенно сказать, что какой-то метод самый лучший, так как разные методы
предназначены для разных целей.
Ключевые слова:
преподавание языка, методы преподавания, классический метод, современный
метод, профессиональность.
Barchamizga ma’lumki, kelajak bilimli mutaxassislar qo‘lida. Globallashuv va jahon bozorining yuqori
o‘sish ko‘rsatkichlari xorijiy tillarni bilish iqtisodiy va madaniy soha uchun qanchalik muhimligini ko‘rsatadi.
Bu butun dunyo bo‘ylab ingliz tilini o‘rganishning juda dolzarb masala ekanligidandir.
Hozirgi kunda chet tili o‘qituvchilari o‘quv qo‘llanmalarini tanlashda, dars mazmuniga ijodiy yondashishda
va dastur talablarini amalga oshirishda katta mustaqillikka ega. Til o‘rgatuvchi har bir o‘qituvchi ta’lim
jarayonida o‘z maqsadiga erishishi uchun o‘zi istagan metod va texnologiyadan an’anaviy yoki zamonaviy
foydalanishi mumkin. Shuni ta’kidlash kerakki, bugungi kunda chet tilini o‘qitish jarayonida turli хil
zamonaviy metodlar mavjudligini tan olgan holda, shaxsga yo‘naltirilgan yondashuvga asoslangan metod
va texnologiyalar yetakchi o‘rinni egallaydi. Ya’ni:
• til o‘rganuvchilar o‘zlarini qulay va erkin his qiladigan muhitni tashkil etish;
• til o‘rganuvchilarning shaxsiy fazilatlarini inobatga olgan holda, ularni o‘quv mashg‘ulotlariga jalb
qilish va nutqiy, kognitiv, ijodiy qobiliyatlarini rag‘batlantirish;
• ta’lim jarayonida o‘qituvchi markaziy shaxs bo‘lmagan vaziyatlarni yaratish;
• til o‘rganuvchilarni jismoniy, intellektual va hissiy imkoniyatlari darajasida mustaqil ravishda til
ustida ishlashga o‘rgatish;
• ta’lim jarayonida faoliyatning turli shakllarini qo‘llash: individual, juftlik va guruh, jamoa.
Ta’kidlash lozimki, nomutaxassis ta’lim yo‘nalishida chet tillarini o‘qitishda metod va texnologiyalarni
ko‘rib chiqishning muhimligi bir qancha sabablarga ko‘ra yuzaga keladi, masalan:
1) xorijiy tillarni o‘rganishning bugungi dunyosida eng samarali metodlarni topish uchun umumiy
metodologiya va o‘ziga xos metodlar qayta ko‘rib chiqilishi kerak;
2) chet tilini o‘qitishning metod va uslublari ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismidir, chunki biron-bir
metoddan foydalanmasdan chet tilini o‘qitishning maqsad va vazifalarini amalga oshirish deyarli mumkin
emas, shuning uchun har bir o‘qituvchi o‘quv jarayoni uchun zarur vositalardan malakali foydalanishi lozim;
3) eng qiyini – uning maqsadlariga to‘liq mos keladigan bunday metodlarni izlab topish. O‘qitish
metod va texnologiyalarini to‘g‘ri tanlash muammosi juda murakkab, chunki aynan shu muammolar ko‘plab
o‘qituvchilar uchun ma’lum qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Biroq hech kim qaysi usul eng yaxshi yoki eng yomon ekanligini ayta olmaydi. K.T.Henson [1, 2-5b]
ta’kidlaganidek, “odatda biron-bir maqsad, masalan, o‘qib tushunish uchun yaxshi bo‘lsa, gapirish ko‘nikmasini
rivojlantirish uchun mos kelmasligi mumkin. Barchasi uchun bir xil ishlaydigan usul yo‘q”. M. J. Uolles [5] esa
“usullarni tanlashda markaziy omil o‘quvchining ehtiyojlari va xarakteridir; ba’zi bir usul bir kishi uchun
yaxshi ishlaydi, lekin xuddi shu usul boshqa odam uchun umuman ishlamasligi mumkin” deydi.
Ta’lim berish jarayoni ikkita asosiy komponentni o‘z ichiga olishi kerak: ma’lumot yuborish va qabul
qilish. Demak, o‘qituvchi bilimni o‘zi tushungan yo‘l bilan berish uchun qo‘lidan kelgancha harakat qiladi.
I. P. Podlasiyning [4, 256-266b] fikriga ko‘ra, o‘qitish uslubining tuzilishi quyidagicha:
- usulning maqsadi turli o‘qituvchilar tomonidan qo‘llanilishidan qat’i nazar, har qanday metodda mavjud
bo‘lgan doimiy qoidalardan kelib chiqadi. U barcha didaktik, huquqiy talablar va qonunlar, tamoyillar va
qoidalarning umumiy qoidalarini, shuningdek, o‘quv faoliyati maqsadlari, mazmuni, shakllarining doimiy
tarkibiy qismlarini aks ettiradi;
- o‘qitish metodining subyektiv qismi o‘qituvchining shaxsiyati, o‘quvchilarning xususiyatlari va o‘ziga
xos sharoitlari bilan bog‘liq;
- barcha metodlar kamida ikkita umumiy xususiyatga ega: ularning eng yaxshisi ekanligiga ishonish va
o‘qituvchilar majburiy ravishda amal qilishi kerak bo‘lgan retseptlar to‘plami.
Do'stlaringiz bilan baham: |
