O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Takrorlash uchun savolar: 
1. Achitilgan sut mahsulotlarining parxezlik xususiyatlari nimada? 
2. Achitilgan sut mahsulotlarining sifatiga xom ashyoning ta’sirini tushuntirib bering. 
3. Achitilgan sut mahsulotlarining sifatiga organoleptik ko’rsatkichlari bo’yicha qanday talablar 
qo’yiladi? 
4. Achitilgan sut sifatini baholashda qo’llaniladigan asosiy fizik-kimyoviy ko’rsatkichlariga 
nimalar kiradi? 
5. Achitilgan sut mahsulotlarining ta’mi va hidida uchraydigan nuqsonlarni tushuntirib bering. 
6. Achitilgan sut mahsulotlarining konsistenstiyasida bo’ladigan nuqsonlarni tushuntirib bering. 
7. Achitilgan sut mahsulotlarida bo’ladigan texnik va fizik-kimyoviy nuqsonlarni tushuntirib 
bering. 
8. Nuqsonli achitilgan sut mahsulotlaridan foydalanish tartibini tushuntirib bering. 
 
Qaymoq, achitilgan qaymoq va tvoroglarning sifat tahlili 
Qaymoq. 
Qaymoq sutni separastiyalardan o’tkazish yo’li bilan olinadi. Separastiya 
qilinganda sutning tarkibiy qismi markazdan
 
qochma kuch ta’sirida ikki qismga, ya’ni yog’li va 
yog’sizlantirilgan qismlarga ajraladi. Shu yo’sinda sutdagi yog’ va yog’sizlantirilgan 
qismlarning zichligi bir-biridan katta farq qilishidan foydalanib sutdagi yog’li qism ajratiladi. 
To’g’ridan to’g’ri iste’mol qilish uchun 8, 10, 20 va 35% li yog’lilikka ega bo’lgan 
pasterizastiya qilingan qaymoqlar ishlab chiqariladi. Bu xil qaymoqlar oq, oq-qo’ng’iroq tusli, 
shirin, pasterizastiya hidi va ta’mi sezilib turadigan, bir xil konsistenstiyali bo’ladi. 
Qaymoqlarning nordonligi ularning yog’liligiga qarab har xil bo’lishi mumkin. Masalan, 8% va 
10% yog’lilikdagi qaymoqlarning nordonligi 19
0 
T, 20 va 35% yog’lilikdagi qaymoqlarning 
nordonligi esa 17
0
T qilib belgilangan. 

---

83 
Qaymoqlarni pasterizastiyalash jarayoni ham sutlarni pasterizastiyalashdan deyarli farq 
qilmaydi. Qaymoqlarni pasterizastiya qilish harorati yog’liligiga qarab birmuncha farq qiladi. 
Masalan, 8 va 10% yog’lilikdagi qaymoqlar 78-80
0 
S da pasterizastiya qilinsa, 20 va 35% 
yog’lilikdagi qaymoqlar esa 85-87
0
S da pasterizastiya qilinadi. Bunda ikki xil holatda ham 
pasterizastiya muddati 15-30 daqiqani tashkil etadi. 
Shuningdek, qaymoqlar sterilizastiya qilingan holda ham sotuvga chiqariladi. 
Sterilizastiya qilingan sutlar oq-qo’ng’ir rangli, bir xil konsistenstiyali, o’ziga xos toza hid va 
ta’m ega bo’lishi kerak.