O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti yerusti transport tizimlari

9.2. Axborot to’plash manbalari va ularlarga qoyiladigan talablar
Texnik xizmat xodimlari bir-biri bilan bog’langan masalalar majmuasini hal
qiladilar. Xodimlarning ishi natijalari ma`lum hujjatlarda qayd etiladi. Axborotlar
darajasida korxonaning hamma bo’linmalari bir-biri bilan o’zaro ta`sirda bo’ladi.

---

ATK texnik xizmatining hujjatlar aylanmasi 120 dan ortiq hujjatlardan
iborat. Bundan 21 foizini birlamchi natijalar tashkil qiladi(texnik pasportlar, yo’l
varaqalari, ta`mirlash varaqalari, ehtiyot qismlar uchun talabnomalar va sh.k)
MMA hujjatlar ulushi 6%(yo’nalishlar ish rejimi, yonilg’i sarfi me`yorlari, shinalar
resursi, TXKlar davriyligi va qiyinligi va sh.k).
Ikkilamchi hujjatlar ulushi 73%. Bular turli hisobotlar (ma`lumotnomalar,
umumlashmalar, hujjatlar, kartotekalar, jurnallar va x.k).
ATKda biroу davomida qayta ishlanadigan axborot hajmi, bir avtomobil
hisobiga taxminan 50 kb.
Bu hajimda MMAning ulushi 3%, qayta ishlanadigan axborot hajmining
yarmidan ortig’i 55% birlamchi hujjatlarda , ikkilamchi hujjatlarda-taxminan 42%.
Birlamchi hujjatlar bilan bir nechta bo’linma shug’ullanadi. Masalan, ehtiyot
qismlar uchun talabnoma quydagi yo’llardan o’tadi: avtokolonna-BM-ombor-
buxgalteriya. Bunda, har bir bo’linma hujjatga o’z ma`lumotini qo’shadi, lekin bir-
birini takrorlamaydi.
Ikkilamchi hujjatlar birlamchilardagi axborotni to’la yoki qisman
takrorlaydi. Masalan, ehtiyot qism berilayotganda ombordagi kartotekaga
talabnomadagi ma`lumot ko’chiriladi, ehtiyot qismni qabul qilishda esa-
nakladnoydan axborot ko’chiriladi.
Yo’l varaqalarini qayta ishlashda ko’plab umumlashmalar,
ma`lumotnomalar, hisobotlar shakllanadi, bunda, varaqalardagi ma`lumotnomalar
saralanadi va boshqa hujjatlarga ko’chiriladi(avtomobillarning markasi, muayyan
avtomobillar, avtokolonnalar, va b. bo’yicha). Hujjatlar aylanmasining tahlili
ko’rsatishicha, ikkilamchi hujjatlarning 77 % mazmuni takrorlangan axborotdan
iborat, ularning 23% birlamchi hujjatlarni qisman takrorlaydi. Bular boshqarish
tizimini avtomatlatirishni taqazo qiladi. Korxonaning har bir bo’linmasi o’ziga
tegishli xujjatlarni shakillantirishga harakat qiladi, natijada axborotlar takrorlanadi,
bir xujjatdan ikkinchisiga ko’chirish uchun qo’shimcha vaqt ketadi va ma`lumotlar
qisman buzilishi mumkin.
ATKda axborot tizimini yaratishdan oldin birinchi navbatda xujjatlar
aylanmasini takomillashtirish va soddalashtirish kerak. EHMga kiritilishi lozim
bo’lgan me`yoriy va ma`lumotnoma axborotlari va birlamchi xujjatlarning eng
kam turlarini saqlab qolish kerak, ikkilamchi hujjatlarni saqlash, qidirish, uzatish
va shakillantirish jarayonlarini to’liq avtomatlashtirish kerak, shunda xodimlar
qo’lda bajariladigan ishlardan xolis bo’ladilar.