Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

П ластик ф ункцияси. 
Яъни унинг таркибидаги моддалар, айниқса 
оқсиллар қурувчи материал сифатида хужайра ва тўқималарнинг 
таркибий қисмига киради, яъни эскирган хужайра ўрнига янгиларининг 
пайдо бўлиши ва кўпайишини таъминлайди.
2. 
Рационал овқатланиш принциплари. 
Рационал овқатланишнинг 
асосида 3 хил прнцип мавжуд: б и р и н ч и с и - микдор принципи 
суткалик овқатланишда организмда ҳосил бўладиган энергнянинг 
миқ-дори, сарф бўладиган энергияга тенг бўлиши керак. И к к и н ч и 
с и - суткалик овқат таркибидаги оқсиллар, ёғлар, карбонсувлар, 
минерал тузлар, сув, витаминларнинг миқцори организмнинг шу 
моддаларга бўлган эҳтиёжини қондириши керак. Учинчиси -
овқатланиш тартиби (режими). Бунда суткалик овқат миқдори 4 
қисмга бўлинади. Масалан, мактаб ўқувчиларининг овқатланиши 
қуйидагича ташкил қилиниши керак. Яъни эрталабки нонуштанинг 
калорияси 25-30% (соат 7-730да), тушкиси - 35-40% (эрталабки 
сменада соат 14-15да, иккинчи сменадаги 12-1230да), кечкиси 15-20% 
(соат 19-20ларда). Булардан ташқари қўшимча овқатланиш суткалик 
овқатланишнинг 10-15%ни ташкил қилиши керак.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Айтиш жоизки, ҳар қандай инсон яшаш турмуш тарзи, миллий урф 
одати, мухити, иқлими, яшаш шароити, имконияти ва бошқаларни қисобга 
олган ҳолда ўз овқатланиш тартибини ҳал қилиши лозим.
Яна тавсия этамизки, аввало овқатни оғизда шошмасдан яхшилаб 
чайнаш керак, чунки бунда ҳазм қилиш жараёни бошланади, таъми 
сезилади, 
ферментлар таъсирида 
парчаланиш 
бошланади, 
маъзаси 
ўзгаради, лизоцим ва тил ёрдамида луқма ютишга тайёрланади. Меъдада 
ферментлар ёрдамида, кислоталик (НСЬ) муҳитда ҳазмга тайёрланади. 
Ичакларда эса ишқорий муҳитда ва ферментлар ёрдамида ҳазм бўлиши ва 
қонга сўрилиши учун тайёрланади. Иўгон ичакда асосан сув қонга ўтади 
ва маълум қисми қайтадан йўғон ичакка сўрилади (реабсорбцияланади) ва 
овқат моддаларининг чиқиндилар (нажос) шаклланади.
Яна қўшимча маслаҳатимиз, меъданинг учдан бир қисми қуюқ овқат, 
учдан бир қисми суюқликлар билан банд булиши, учдан бири эса бўш 
қолиши керак. Дам олиш ва ухлаш вақтларида ўнг томонга ёнбошлаб 
ётган маъқул. Чунки бунда овқат модцаларининг меъдадан 12 бармоқ 
ичакка ўтиши тезлашади. Сабаби меъданинг пилорис қисми пастга ўн 
икки бармоқ ичак томонган қараган бўлиб, овқат моддасининг ичакка 
ўтиши тезлашади. Иккинчидан юракнинг эркин харакат қилишига ҳам 
қулай 
шароит 
яратилади. 
Демак, 
юқоридаги 
илмий 
асосланган 
маълумотларга 
валиологик 
қатъиян 
риоя 
қилишлик 
ва 
амалда 
бажаришлик соғ-саломат бўлишлик ва баракали умр кўришликнинг 
гаровидир.