Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

мияча 
ҳам бўлиб, у 
одамда мувозанат ва эшитиш маркази ҳам ҳисобланади.
Бош мия яримшарларидан кейин давом этади 
узунчоқ 
мия ва 
орқа
мия. 
Узунчоқ мияда нафас ва юрак-томирлар маркази жойлашган. Орқа 
мия умуртқа погонасида жойлашган бўлиб, ўзининг қисмлари-нерв 
тугунчалари ва толалари билан барча ички органларнинг фаолиятини 
бошқаради.
V
ПЕРИФЕРИК НЕРВ ТИЗИМИ
Ушбу қисм иккига бўлинади. 
Соматик 
ва 
вегетатив 
нерв тизимидан 
|борат. 
Соматик 
нерв тизими танадаги барча мускулларнинг ҳаракатини 
ошкаради. М арказ қўзгалгач, ундан чиққан импульслар перифериядаги 
ишли мушак толаларигача бориб, уларни қисқартиради. Бундай ишлар 
;шнг ихтиёримиз билан бажарилади.
Вегетатив 
(Автоном) нерв тизими эса барча ички органларнинг 
фаолиятини бошқаради. Бизга итоат қилмайди-бўйсунмайди. Ушбу қисм 
иккпга бўлинади: 
Симпатик 
ва 
парасимпатик 
нерв толаларидан иборат. 
Агарда симпатик нерв тизими қўзғалса кучаяди. Агарда парасимпатик 
нерв ~ 'зими қузғалса сусаяди (баъзан аксинча бўлиши ҳам мумкин). 
Симп 
< ва парасимпатик нерв толалари узунчоқ ва орқа мияда 
жойлаш, ан марказдан чиқиб, аъзоларга (органларга) параллел ҳолда 
боради ва улар доимо келишиб иш бажарадилар.
Умуман инсондаги нерв-асаб гизими ниҳоятда мураккаб тузилган 
бўлиб, барча руҳий ҳолат ва жисмоний фаолиятлар, орган-марказ(тахдил 
қилиш) -ж а-г 5 яъни рефлекс ёйи принципида бажарилади. Масалан, қўл 
учига игна са чилса, ёки иссиқ таъсир эттирилса, у ердаги нерв охирлари
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

бўлмиш реиептор-ларга таъсир этиб, импульс (электр токи сингари)лар 
хосил бўлиб, марказга ин-тилувчи нерв толалари