A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

zararlanadi. Agar ulaming ildiz tizimi yaxshi shoxlangan bo‘lsa, tuproq
namligidan yaxshi foydalanib, qurg‘oqchilikning zararli ta’siridan
saqlanib qolishi mumkin.
Ko‘pchilik daraxt turlarini qurg‘oqchilikka qisman chidam li
bo‘lishi, ulami shu sharoitlarda yaxshi o ‘sadi degan fikmi bildirmaydi,
chunki ulaming ko‘pchiligi nam yetarli b o ‘lgan tuproqlarda juda yaxshi
o ‘sadi. Masalan, oddiy eman qurg‘oqchilikka chidamli bo‘lgani holda
o ‘rtacha nam tuproqlarda yaxshi o ‘sadi va rivojlanadi.
Oddiy qarag‘ay daraxti ham qurg‘oqchilikka chidamli b o ‘lib,
botqoq tuproqlarda ham bemalol o ‘saveradi. Ko‘pchilik daraxt turlariga
kserofit morfologik belgilar (barglari qalin etli, novdalarida tikanlar
mavjudligi va hokazolar) xos b o ig a n lig i holida ildiz tizimi yaxshi
rivojlanmaganligi sababli qurg‘oqchilik va nam yetishmasligiga bar-
doshsiz bo‘ladi.

---

Havo
Havo o ‘simliklar hayoti uchun zarur omillaridan biri hisoblanadi,
ayniqsa, havo tarkibidagi kislorod, azot va karbonat angidrid gazi
o ‘simliklarda sodir bo‘luvchi muhim fiziologik jarayonlar uchun zarur
elementlar hisoblanadi. Fotosintez jarayonida quyosh nuri ta’sirida
karbonat angidrid bilan suvdan organik moddalar hosil bo‘ladi:
6 С 0 2+6Н2С) (quyosh energiyasi-xlorofill) —>• C6H i206+ 6 0 2
Ushbu reaksiya natijasida glukoza hosil bo‘ladi va erkin kislorod
ajralib chiqadi. C 0 2 gazi tabiatda doimiy aylanib yuradi. Dunyodagi
barcha o ‘simliklar bir yilda atmosfera va gidrosferadan bu gazning 1/50
qismini o ‘zlashtiradi, demak, bu gazning o ‘mi to ‘ldirilib turilmasa,
o ‘simliklar tez vaqtda barcha C 0 2 zaxirasini o ‘zlashtirib tugatadi. Ushbu