A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

bog'liqdir, chunki barg plastinkasi maydoni qanchalik ko‘p bo‘lsa,
transpiratsiya shunchalik kuchli kechadi. Daraxt-buta o ‘simliklarining
suvga b o ‘lgan talabiga ko‘ra quyidagicha guruhlarga ajratiladi.
1. 
Gigrofitlar. Bu guruhga kiruvchi o ‘simliklar semam yerlami
tanlaydi, qurg‘oqchilikka chidamsiz b o ‘ladi. Bunday o ‘simliklar namli
yerlarda o ‘sishga moslashgan b o ‘lib, tuproq namligini kamayishi ulami
ham rivojlanishini sekinlashtiradi. Bunday semam joylarda o'sishga
moslashgan o ‘simliklar bargi, poyasi va ildizida hujayra oraliq tizimi va
havo bo‘shliqlari mavjud bo‘lib, ular orqali o ‘simliklar zarur hollarda
kislorod olib turadi. Semam yerlarda o ‘suvchi o ‘simliklar aeratsiya
jarayoni qiyinligidan shu kabi oziqlanishga moslashgan. Bu kabi
o ‘simliklar bargida epidermis va kutikula qavatlarining ustki tomoni
yaxshi rivojlanmaydi, ular yoriqchalari orqali transpiratsiyani normal
kechishini ta’minlay olmaydi. Barglardagi ortiqcha suv havo namligi

---

ortgan vaqtlarda tomchi shaklida ajralib turadi. Keragidan ortiqcha suvni
shu usulda ajralib turishi, ildiz orqali suvni yaxshi o ‘zlashtirilishini
ta’minlaydi. Qora qandag‘och, kulrang tol va boshqa botqoq yerlarda
o ‘suvchi daraxt va butalar shular jumlasidandir.
7-rasm. Gigrofit daraxtlar (Botqoq sarvisi).
2. M ezofitlar. Bu guruhga mansub o ‘simliklar o ‘rtacha namli
tuproqlarda o ‘sishga moslashgan. Ular namga bo‘lgan talabiga k o‘ra
gigrofitlar va kserofitlar oralig‘ida turadi. Daraxt va butalaming k o‘p
qismi aynan mezofitlar guruhiga mansubdir. Mezofit o ‘simliklar semam
yerlarda yaxshi o ‘sa olmaydi, chunki bunday sharoitlarda tuproq