A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

o ‘zgarib turadi. Qutb kengliklarida qishda kun qisqa, tun uzoq bo‘ladi.
Y oz paytida yorug‘ davr ekvatordagi kengliklardagiga nisbatan uzoq
b o ‘ladi. 
Qutb 
kengliklarida 
ekvator 
kengliklariga 
qaraganda
yorug‘likning sifati assimilatsiya uchun ancha qulay. Shuning uchun
yeming mo‘tadil iqlim li poyasida quyosh energiyasi ekvatordagiga
nisbatan ko‘p. Lekin y o ru g iik o ‘simliklami geografik tarqalishi uchun
hech qanday chegara b o ‘la olmaydi. Shunday qilib, yer yuzidagi barcha
o ‘simliklarda kechadigan fiziologik jarayonlaming manbai quyosh nuri
energiyasidir. Quyosh atrof-muhitga 3,71 TO26 
V t
nurli energiya
sochadi. Ammo yem ing 1 
k m 2 
sirtiga uning 3,3T 03Vt energiyasigina
yetib keladi.
Quyosh radiatsiyasi yer sirtiga yetib kelguncha atmosferada qisman
yutiladi, sochiladi va qisman yer sirtidan yoki bulutlardan qaytadi.
0 ‘simliklaming hayotiy faoliyatini ta’minlovchi jarayonlar uchun
to ‘lqin uzunligi 4 mkm dan kichik qisqa toiqinli radiatsiya muhimdir.
Fotosintez jarayonida quyoshdan keladigan barcha to‘lqin uzunligidagi
radiatsiyadan faqat 0,38-0,71 mkm dagilari ahamiyatlidir.
Xulosa qilib shuni ta’kidlash mumkinki, quyosh radiatsiyasi
biosfera va iqlimning xilma-xilligini yuzaga keltirgan. Yer sharining
turli hududlarida, jumladan, ekvatorda o‘rta va qutb kengliklarida
yorug‘lik kuchi har xil b o iib , yil davomida hatto bir kecha-kunduzning
o ‘zida ham o ‘zgarib turadi. Qutb kengliklarida qishda kun qisqa, tun
uzoq boiadi. Yoz vaqtida esa yorug1 davr ekvatordagi kengliklardagiga
qaraganda uzoq b o ia d i. Qutb kengliklarida ekvator kengliklaridagiga
nisbatan yorugiikning sifati assimilatsiya uchun ancha qulay. Shuning