A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a


Oddiy grab (Carpinus betulus L.), Sharq grabi



Download 29,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet207/240
Sana21.06.2022
Hajmi29,06 Mb.
#687578
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   240
Bog'liq
Dendrologiya-2012

Oddiy grab (Carpinus betulus L.), Sharq grabi
(Carpinus orientalis Mill.), Kavkaz grabi (Carpinus caucasica
Gross.) 
kabi turlari hisoblanadi.
Oddiy grab (Carpinus betulus L.) 
daraxtning bo‘yi 25 m ga yaqin, 
tanasi qirrali, po‘stlog‘i tiniq kul rangda. Shox-shabbasi qalin, 
silindrsimon. Novdasi ingichka, qo‘n g ‘ir rangda, yasmiqchali, kurtaklari 
o‘tkir uchli, b o ‘yi 8 mm, eni 5 mm. Barglari oval shaklda, o ‘tkir uchli, 
bo‘yi 15 sm, eni 5 sm. Yon tomirlari bo‘rtib chiqqan b o iib , bargning 
yuzasi g ‘adir-budir tuzilgan. Mart oyida gullaydi, bu paytda bargi ham 
yoziladi.
Guli shamol vositasida changlanadi. Har yili hosil qiladi. Mevasi 
kuzda - sentabr va oktabrda yetiladi. Yong‘oqchasi oval-tuxumsimon 
b o iib , uch b o ia k li qalin o ‘rama bargli. Yong‘oqchasi qanotchali. 
U ru g i bahorda ekilsa, uni uzoq stratifikatsiya qilish kerak.
Bu grab MDH da - Litva, Latviya, Belorussiya respublikalarida 
hamda 
Ukrainaning 
sharqiy 
hududlarida, 
Poltava viloyati 
va 
Moldaviyada uchraydi. Sumi viloyatida va Donbassda o ‘sadi. U sovuqqa 
chidamli, qisman qurg‘oqchilikka bardosh beradi. Havoning iflosla- 
nishidan zararlanmaydi. Bu daraxtni kesish va unga shakl berish oson 
boiganligidan ko‘kalamzorlashtirish ishlarida katta ahamiyatga ega. 
Kasalliklarga va hasharotlarga chidamli.
Kavkaz grabi (Carpinus caucasica Gross.) 
bo‘yi 25-30 m, 
diametri 1 m li daraxt. Tanasi sershox, keng shox-shabbali. Po‘stlog‘i 
silliq, katta yoshida bo‘yiga yoriladi, kul rangda. Kurtaklari ikki qator, 
o‘tkir uchli, tubi yuraksimon, b o ‘yi 5-12 sm, eni 30-50 mm. Barglari 
yosh vaqtida mayin tukli. Changchi gullari kuchalaga to ‘planib, 
novdalar tubida joylashadi. Urug‘chi gullari ham kuchalaga to ‘planib,


novdalaming uchida joylashadi. Mevasining o ‘rama barglari d a g ‘al, 
po‘sti qalin uchburchak shaklda, bo‘yi 2,5-6 sm, o‘rta bo‘lagi uzun 
bo‘lib, uchi yumaloq, cheti tekis yoki tishchali. Yong‘oqchalari m ayda 
boiib, bo‘yi 5-7 mm, eni 4-5 mm, tuxumsimon tuksiz, qovurg‘ali. Bu 
grab urug‘idan ko‘payadi. 0 ‘q va keyin yon ildizlar chiqaradi.
Kavkaz grabi to g ii hududlarda dengiz sathidan 2000 m gacha 
baland b o ig an yerlarda o‘sadi. Soyasevar, qattiq sovuqqa chidamsiz 
daraxt. Unumdor yerlarda yaxshi o ‘sadi. Asosan o ‘rmon-dasht 
mintaqasida, o ‘rmon mintaqasida o ‘sadi. Quruq va botqoq tuproqlarda 
o ‘sa olmaydi. Kavkaz va Qrimdagi o ‘rmonli hududlarda tarqalgan. 
Kichik Osiyoda, Eronda va Turkiyada ham uchraydi. U Ukrainada va 
Markaziy Osiyo respublikalarida qisman ekiladi. Turli kasalliklarga, 
hasharotlar ta’siriga chidamli. Nihoyatda chiroyli daraxt. Uni shaham i 
ko‘kalamzorlashtirish va ihota o ‘rmon qatorlari barpo etish uchun ekish 
tavsiya qilinadi.

Download 29,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   240




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish