Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш

Глосс 
– 
қўлёзма 
нусхаларнинг 
ҳошияларида 
учрайдиган 
изоҳлар, 
тўлдиришлар, аниқлик киритувчи мулоҳазалар, бошқа манбаларга ҳаволалар, оят 
ва ҳадисларнинг ҳошиядаги тафсирлари. 
Девон
– луғавий маъноси “ёзиш, рўйхатга олиш, тўплам”. Девон шарқ 
мумтоз адабиётидаги шеърий тўпламларнинг асосий тури. Девонга шоирларнинг 
ўзлари ёки бошқа шахслар, масалан, котиблар, шогирдлар, мухлислар томонидан 
тартиб берилган. 
Идеографик ёзув
– сўзнинг маъносининг тушунча орқали ифодаланиши.
Иероглифик 
ёзув
– 
логографик 
ёзувнинг 
ривожланган, 
мукаммал 
кўриниши.
Йиғма-қиёсий матн
– иатнларни ўзаро қиёслаш натижасида тузилган 
муаллиф матнининг нисбатан тўлиқ варианти. 
Илмий аппарат
– матн таркибини деталлаштириб, ҳар бир қисмни илмий 
кўрсаткичлар орқали изоҳлаш. Илмий аппаратнинг конструкцияси ва унинг ички 

---

таркиби жараённинг илмий кўлами ҳақида бир бутун тасаввур уйғотади, балки 
тадқиқотнинг якуний кўргазмали макети вазифасини ўтайди.
Илмий-оммабоп (академик) матн
– ягона, янги топилган асарни эълон 
қилиш учун ёки илмий-танқидий, шунингдек, йиғма-қиёсий матн асосида 
матннинг соддалаштирилган вариантини тузиш. 
Илмий-танқидий матн – 
матн тарихининг муаллиф матнига яқин вариантини 
илмий текстологик далиллар асосида аслият ёзувида тақдим қилиш. 
Глоссарий 
(глоссарий – glossary)
 
Адекват таржима
(адекватный перевод – adequate translation )– асл нусхани 
тўлиқ акс эттирувчи, унга мувофиқ ва у билан тенглашадиган мукаммал 
таржима. 
Аруз
(аруз – aruz)(ар. 
ض ااااع
– чодир қуриш учун чодирнинг марказига 
тикиладиган ёғоч) қисқа, чўзиқ ва ўта чўзиқ ҳижоларнинг муайян тартибда 
гуруҳланиб такрорланишига асосланган шеър вазнлари ҳақидаги илм. 
Археография
(археография – archeography)- ёзма манбаларни қидириб топиш, илк 
тавсифга олиш, илмий муомалага киритишни назарда тутади. Кутубхона, турли 
фондлардаги қўлёзмаларнинг туркумлаштирилган тавсифи, археографик қиёсий таҳлили 
манба матнини тузишда муҳим ҳисобланади. Бундай ишлар натижалари матн устида 
ишлашнинг равон боришини таъминлайди.
Асл матн
(подлинный текст – authentic text)– маълум вақт мобайнида субъектив 
(муаллиф, котиб, нашрга тайёрловчи, муҳаррир) ва объектив (ижтимоий) омиллар 
таъсирида ўзгаришга учраган матндаги ўзгаришларни аниқлаб, уларни тарихий, илмий 
далиллар билан асослаш.