O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich


Jamoat tartibiga qarshi va axborot texnologiyalari sohalaridagi



Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/157
Sana12.06.2022
Hajmi3,39 Mb.
#658328
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   157
Bog'liq
Ilyos diplom

Jamoat tartibiga qarshi va axborot texnologiyalari sohalaridagi 
jinoyatlar
Jinoyat qonunchiligidagi jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar bezorilik (277-
modda) hamda qimor va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o’yinlarni tashkil 
etish hamda o’tkazish (278-modda) qilmishlaridan iborat. Har ikki jinoyatning 
umumlashtirgan jihati jinoyatlarning jamoat tartibiga qarshi qaratilganligidir. 
Jamiyatda qaror topgan axloqiy qadriyatlarga zarar yetkazadi.


288 
Bezorilik jinoyati jamoat tartibidan tashqari, fuqarolarning daxlsizligi, 
sog’lig’i va o’zgalarga tegishli mulkka qarshi qaratiladi. Bezorilik jinoyati 
jamiyatdagi yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslik, do’pposlash, badanga 
yengil shikast yetkazish, shuningdek ancha miqdorda zarar o’zganing mulkiga 
shikast yetkazish yoki uni nobud qilish shaklida sodir etilishini ifodalaydi.
Jamiyatdagi yurish-turish qoidalari axloq qoidalari sanalib, uni qasddan 
mensimaslik uyatli so’zlarni aytish bilan cheklansa, qilmish ma’muriy javobgarlik 
tartibida mayda bezorilik hisoblanadi. Agar ruxsat berilmagan joyda spirtli 
mahsulot ichish, shilqimlik, jamoat joylarida yalang’och holda yurish kabi 
harakatlar mayda bezorilikdan yuqori turadi.
Bezorilik harakatidagi axloq qoidalari buzilishining do’pposlash, badanga 
yengil shikast yetkazish, o’zganing mulkiga shikast yetkazish yoki nobud qilish 
bilan birga sodir etilishi qilmishni jinoyat sifatida topish uchun to’la asosni 
vujudga keltiradi. 277-moddaning II va III qismidagi harakatlarning sodir etilishi 
javobgarlik va jazoning og’irlashuvini keltirib chiqaradi.
Qimor va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o’yinlarni tashkil etish hamda 
o’tkazish (278-modda) jinoyati o’zida ikki holatni aks ettiradi. Birinchisi, qimor va 
tavakkalchilikka asoslangan boshqa o’yinlarni qonunga xilof ravishda tashkil etish 
hamda o’tkazish, ikkinchisi, bunday o’yinlar o’tkazish uchun qimorxonalar tashkil 
etish yoki saqlash.
Qimor yoki tavakkalchilikka asoslangan boshqa o’yinlar pul vositasida 
o’ynaladigan o’yinlar sirasiga kiradi. Ushbu holat kimningdir hamyonidan 
ayrilishiga, kimnidir (asosan o’yin tashkil etuvchi) bundan boyib qolishiga olib 
keladi. O’ziga tegishli katta pullarning yutqazilishi shaxsni o’g’rilik kabi jinoyatlar 
sari yetaklaydi. Qimor va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o’yinlar ko’pincha 
g’irromlik asosiga quriladi. Vijdonsizlarcha yo’l tutilib, soddaroq odamlarning 
cho’ntagi qoqlab olinadi. Qimor o’yinlaridagi yutuq esa insonni halol pul topish 
yo’lidan chalg’itadi. Qimor o’yinlariga mukkasidan ketishiga olib keladi.
Qimorxonalar moddiy boyliklar va manfaatdorlikning boshqa turlariga 
asoslangan, mijozlar doimiy tashrif buyuradigan, qimor yoki tavakkalchilikka 


289 
asoslangan o’yinlar o’tkaziladigan hamda shunga monand jihozlangan joylardir. 
Qimorxonalarda buyurtma bo’yicha boshqa xizmat turlari ham ko’rsatilishi 
mumkin bo’lib, ular oziq-ovqat, ichimliklar, tamaki va alkogol mahsulotlari kabi 
narsalar savdosi, shuningdek boshqa xizmatlardan iborat bo’ladi. Qimorxonani va 
bunday o’yinlarni tashkil etuvchilar jinoyat sub’ektlari bo’lib, mijozlar 
javobgarlikka tortilmaydilar.
Tavakkalchilik o’yinlarini televidenie orqali tashkil etilish holatlari ham 
mavjud bo’lib, bunday o’yinlar maxsus litsenziyaga ega yuridik shaxslar 
tomonidan tashkil etiladi. Ular olingan daromadning 50 foizigacha bo’lgan qismini 
yutuqlarga sarflashadi, 30-40 foiz atrofidagi daromadni davlatga soliq sifatida 
topshiradilar.
Jinoyat kodeksining XX
1
bobi axborot texnologiyalari sohasidagi 
jinoyatlardan iborat. Mazkur jinoyatlarning kelib chiqishida O’zbekiston 
Respublikasining 
“Axborotlashtirish to’g’risida”gi Qonunida belgilangan 
me’yorlarga nisbatan jinoiy tajovuzning uyushtirilishi asosiy rolni o’ynaydi. 
Xususan, 278
1
-moddaning dispozitsiyasi axborotlashtirish qoidalarini buzish 
holatlarini o’zida ifodalaydi. Bunda belgilangan himoya choralarini ko’rmagan 
holda axborot tizimlar, ma’lumotlar bazasi va banklarini yaratish, joriy etish, 
uzatish, foydalanish davlat va jamiyat manfaatlariga ko’p, juda ko’p miqdorda 
zarar yoki jiddiy ziyon yetkazilishi jinoyat deb topiladi.
Keyingi moddalarda ham kompyuter va telekommunikatsiya bilan bog’liq 
jinoyatlar o’rin olgan. Jumladan, komp’yuter axborotidan qonunga xilof ravishda 
foydalanish (278
2
-modda), komp’yuter tizimi, telekommunikatsiya tarmoqlaridan 
g’ayriqonuniy foydalanish uchun maxsus vositalarni o’tkazish maqsadini ko’zlab 
tayyorlash, o’tkazish yoki tarqatish (278
3
-modda), komp’yuter axborotini 
modifikatsiyalashtirish (278
4
-modda), komp’yuter sabotaji (278
5
-modda), zarar 
keltiruvchi dasturlarni yaratish, ishlatish va tarqatish (278
6
-modda) va 
telekommunikatsiya tarmog’idan qonunga xilof ravishda foydalanish (278
7
-
modda) jinoyatlari axborot sohasidagi yetkazilgan zarar yoki jiddiy ziyon bilan 
jamoat tartibi va jamoat xavfsizligiga xavf soladi.


290 
Ushbu 
jinoyatlardan 
komp’yuter axborotini modifikatsiyalashtirish 
komp’yuterda saqlanayotgan axborotni qonunga xilof ravishda o’zgartirish, shikast 
yetkazish, o’chirib tashlash, yolg’on axborotni kiritishda namoyon bo’ladi.
Komp’yuter sabotaji deb o’zganing mulkchiligiga tegishli bo’lgan 
komp’yuter uskunasini yoki xizmatda foydalanadigan komp’yuterni qasddan 
ishdan chiqarishi, komp’yuter tizimini buzishiga aytiladi.
Umuman komp’yuter sohasidagi jinoyatlar qasddan sodir etiladi. Xususan, 
zarar keltiruvchi dasturlarni yaratish, ishlatish yoki tarqatish jinoyati axborotlarni 
qo’lga kiritish yoki zarar yetkazish maqsadlarida amalga oshiriladi.

Download 3,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   157




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish