O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Harbiy xizmatni o’tash tartibiga qarshi jinoyatlar
Harbiy sohadagi jinoyatlarning sub’ektlari 18 yoshga to’lgan harbiy 
xizmatchilar bo’ladi. Ular tomonidan harbiy xizmatni o’tash tartibiga qarshi 
qaratilgan jinoyatlar Maxsus qismning VIII bo’limidan o’rin olgan bo’lib, quyidagi 
boblarga ajratilgan: 
40-rasm. Harbiy sohadagi jinoyatlar 
Harbiy soha boshqa tizimlardan farqli ravishda, bo’ysunish printsiplariga 
qat’iy amal qilishni talab etadigan, qattiq intizom va metin irodaga asoslangan 
boshqaruvga ega bo’ladi. Bo’ysunish va harbiy tartiblarga rioya etish harbiy 
sohaning fundamental asoslaridir.
Bo’ysunmaslik jinoyati (279-modda) harbiy sohadagi bo’ysunish 
printsiplariga qarshi qaratilgan qilmish bo’lib, u buyruqni bajarishdan oshkora 
Harbiy sohadagi 
jinoyatlar
Bo’ysunish va harbiy sha’nga rioya etish tartibiga qarshi 
jinoyatlar 
Harbiy xizmatni o’tash 
tartibiga qarshi jinoyatlar
Harbiy mulkni saqlash yoki undan foydalanish tartibiga 
qarshi jinoyatlar
Harbiy mansabdorlik 
jinoyatlari

---

291 
bosh tortish, shuningdek, buyruqni boshqacha tarzda qasddan bajarmaslikda yuz 
beradi. Bunday holatda uncha og’ir bo’lmagan jinoyat uchun belgilangan jazo 
beriladi. Agar bo’ysunmaslik jangovar vaziyatda sodir etilsa, mazkur holat og’ir 
jinoyat sifatida e’tirof etiladi. Berilgan buyruq inson huquqlari va erkinliklariga 
qarshi qaratilgan bo’lsa, masalan harbiy boshliq tinch aholiga qarshi o’q otishga 
buyruq bersa, bo’ysunmaganlik uchun jinoiy javobgarlik kelib chiqmaydi.
Bo’ysunmaslik qasddan sodir etiladi, ammo harbiy boshliq tomonidan 
berilgan buyruq ehtiyotsizlik orqasidan bajarilmasligi ham mumkin. Agar buyruqni 
bajarmaslik ko’p miqdorda zarar yetkazilishi yoki og’ir oqibatlarga olib kelsa, 
jinoyat sodir etilgan deb topiladi.
Harbiy boshliq bilan munosabatlarda boshliqqa qarshilik ko’rsatish, uni o’z 
xizmat vazifalarini buzishga majbur qilish, boshliqni o’ldirish yoki zo’rlik ishlatish 
bilan qo’rqitish, do’pposlash orqali badanga yengil yoki o’rtacha og’ir shikast 
yetkazish, boshliqni haqorat qilish kabi JKning 281, 282, 283 va 284-moddalarida 
o’rnatilgan me’yorlarning buzilishi buysunish printsiplari doirasida kelib chiquvchi 
jinoyatlardir. Mazkur jinoyatlardan sohada harbiylar subordinatsiyasi kanchalik 
katta ahamiyatga ega ekanligi oydinlashadi.
Jinoyat kodeksi bir-biriga tobe bo’lmagan harbiy xizmatchilar o’rtasidagi 
munosabatlarga oid ustav qoidalarining buzilishi bilan bog’liq holatlarni ham 
tartibga soladi. Bu holat JKning 285-moddasida o’rnatilgan.
Ayrim jinoyatlar harbiy sha’n bilan bog’liq bo’lib, bunday harakatni bajarish 
axloqiy munosabatlarga xilofligidan tashqari, sharmandali vaziyatni ifodalaydi. 
Bunday jinoyat marodyorlik (286-modda) bo’lib, u jangovar vaziyatda halok 
Topshiriq
Bir fermer o’z paxta maydoniga kirib qolgan qoramolni tutib oldi. ko’saklarni
yegani uchun qoramol egasidan zararni undirib olmoqchi bo’ldi. Ikki hafta
davomida uning egasi topilmagach, qassobga so’ydirib maktab va bolalar
bog’chasi uchun savoblikka berib yubordi. Oradan bir hafta o’tib, qoramolning
egasi topildi va fermerdan o’z molini pulini talab qildi.
-