“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

1- мисол. 
Компания 1 феврал 2011 йилда ишлаб чиқариш биносини банкнинг 
мақсадли кредити ҳисобига қуришга киришди. Қурилиш 2011 йил 30 ноябрда 
тугалланди. Қурилиш даври давомида қисман тўланган кредит ҳисобига 
қуйидаги тўловлар амалга оширилди: 
Қурилиш 
учун 
тўланган тўловлар ш.б 
Олинган 
кредит 
суммаси ш.б. 
1 феврал 2011 йил 
1000000 
1000000 
1 апрел 2011 йил 
800000 
1000000 
1 июл 2011 йил 
700000 
1000000 
1 октябр 2011 йил 
500000 
жами 
3000000 
3000000 
Кредитнинг самарали фоиз ставкаси 15 %. Фойдаланилмаган маблағни 
компания банкка 4 % ставка бўйича қўяди.
Олинган 
кредит 
суммаси 
ш.б. 
Вақтинчалик 
коеффицент 
Фоиз 
ставкаси 
Қарзлар 
бўйича 
ҳақиқий 
харажатлар 
ш.б. 
1 феврал 2011 йил 
1000000 
10/12 
15% 
125000 
1 апрел 2011 йил 
1000000 
8/12 
15% 
100000 
1 июл 2011 йил 
1000000 
5/12 
15% 
62500 
1 октябр 2011 йил 
0 
жами 
3000000
287500 

---

102 
Вақтинча фойдаланилмаган кредитдан олинган инвестицион даромад: 
200000х4%х3/12+500000х4%х3/12=7000 ш.б. 
Қарз бўйича капитализациялаштириладиган сумма: 287500-7000=280500 
ш.б. 
Ташкилот умуман пул маблағларини қарзга олганда ва улардан маълум 
талабларга жавоб берадиган активга ега бўлиш мақсадида фойдаланганида, 
ташкилот капитализация қилинадиган қарзлар бўйича харажатлар қийматини 
аниқлаш учун ушбу актив бўйича қилинадиган сарфларга капитализация 
ставкасини кўпайтириши керак. Капитализация ставкаси давр мобайнида 
ташкилот қарзларининг тўланмаган қисмига тегишли бўлган қарзлар бўйича 
харажатларнинг ўртача тортилган фоизига тенг бўлиши лозим, бунда хусусан 
маълум талабларга жавоб берадиган активга ега бўлиш мақсадида жалб 
етилган қарзлардан ташқари. Ташкилот давр мобайнида капитализация 
қиладиган қарзлар бўйича харажатларнинг қиймати ушбу даврда у амалга 
оширган қарзлар бўйича харажатларнинг қийматидан ошмаслиги лозим. 
Баъзи ҳолатларда, бош ташкилотнинг ва унинг шўъбаларининг барча 
қарзларини қарзлар бўйича харажатларнинг тортилган ўртачасини ҳисоблашда 
инобатга олиш ўринли бўлади; бошқа ҳолатларда, ҳар бир шўъба ташкилот 
учун ўзларининг қарзларига тегишли бўлган қарзлар бўйича харажатларнинг 
тортилган ўртачасидан фойдаланиш ўринли бўлади.