S sh. Xabibullayev, S. A. Djumayev defektoskopiya va diagnostika

Ishonchlilik
– to‘xtovsiz ishlashi, ko‘p muddatgacha 
ishlashi, ta’mirlashga yaroqliligi, resurslari bilan, shuningdek, 
ushbu xossalarning yig‘indisi bilan tavsiflanadi.
To‘xtovsiz ishlashi
(hech qanday nuqsonlarsiz ravon ishlashi) 
– jihozning o‘z ish qobiliyatini bir qancha muddatlarda ham 
saqlay olishi yoki qayta ishlov berilgunga qadar ish qobiliyatini 
yaxshi saqlashi.
Ko‘p muddatliligi
– ishga yaroqliligining eng kam darajasi ho-
latigacha jihozlarning o‘z ish qobiliyatini berilgan ishlatilish 
sharoitlarida saqlab qolishidir.
Ta’mirga yaroqliligi
– ta’mirlashda va texnik xizmat ko‘rsatish 
ishlarini olib borish chog‘ida yuzaga keladigan nosozliklar va 
shikastlanishlar to‘g‘risida jihozlarning ogohlantirish qobiliyati.
Resurs
– jihozlarni ishlatishdan avval ishga tayyorlash yoki uni 
ishlatilganidan so‘ng kapital ta’mirlanganidan keyin tiklanishi.

---

8
Ishonchliligiga ta’sir qiluvchi ekspluatatsion, texnologik va 
konstruktiv faktorlarning soni ko‘pligi tufayli yuqoridagilarni aniq 
hisoblash yoki aytib berish mumkin emas. Ishonchlilikni faqatgi-
na matematik statistika va ehtimollik nazariyasidan foydalanib 
yoki maxsus tashkil etilgan sinovdan o‘tkazish bilan shuningdek, 
ishlamay qolishidan olingan ekspluatatsion ma’lumotlar asosida 
baholash mumkin.
Ishonchlilikning miqdoriy ko‘rsatkichlarini tahlili asosida 
jihoz lar diagnostikasining zarurati to‘g‘risida chora ko‘riladi. Ji-
hozlarning turiga qarab miqdoriy baholashning darajasi farq qila-
di. Masalan, magistral haydash nasos stansiyalarida o‘rtacha ish-
lov berishga jihozlarning ishlamasdan qolishiga nisbatan 10% ga 
kamaytirilsa, jihozlarning to‘xtamasdan ishlashining ehtimolligi 
3% ga kamayadi. Jihozlarni texnik ishlatilish koeffitsientining 
3–5% ga kamayishi ularning keyingi ishlatilishining maqsadga 
muvofiqligini iqtisodiy baholanishini amalga oshirishning kerak-
ligidan dalolat beradi.
Iqtisodiy samaradorlikning maksimal qiymatiga erishish talabi 
bilan jihozlarning ishonchliligiga nisbatan talablar ham oshib 
boradi. Xohlangan usulda ishonchlilikni oshirishga mashinalarni 
tayyorlashga sarflarni oshirish hisobiga, monitoringlashning 
zamonaviy tizim bilan ta’minlanganligiga va ularning texnik hola-
tining