A. R. Babajanov, A. M. Muqumov, Z. X. Xafizova yerdan foydalanishda integratsion boshqaruv

Yer fondi tarkibining asosiy yer turlari bo‘yicha taqsimlanishi
(ming ga hisobida) 
Manba: *Yergeodezkadastr davlat qo‘mitasi ma’lumotlari bo‘yicha 
T/r 
Yer turlari 
2010 yil
1 yanvar 
holatiga 
2011 yil
1 yanvar 
holatiga 
2012 yil
1 yanvar 
holatiga 
2013 yil
1 yanvar 
holatiga 
2014 yil
1 yanvar 
Holatiga 
2015 yil
1 yanvar 
Holatiga 
2014 
y.01.01 
2015 
y.01.01 
farqi +;- 
1 
Qishloq xo‘jalik 
yer turlari 
25280 
25258,5 
25252,2 
25251,5 
25140,5 
25621,4 
480,9 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
3740,3 
3739,1 
3738,8 
3738,2 
3740,1 
3732,2 
-7,9 
-ekin yerlar 
4073,1 
4071,0 
4064,7 
4062,5 
4055,3 
4043,6 
-11,7 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
3315,9 
3313,1 
3307,3 
3305,2 
3298,5 
3288,2 
-10,3 
-ko‘p yillik 
daraxtzorlar, 
347,8 
350,9 
356,7 
358,3 
367,9 
371,9 
+4,0 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
333,7 
336,1 
341,5 
343,0 
351,5 
354,1 
+2,6 
-bo‘z yerlar 
82,5 
80,5 
80,4 
80,4 
80,4 
80,3 
-0,1 
shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
47,7 
46,9 
47,0 
47,0 
47,1 
46,9 
-0,2 
-pichanzor va 
yaylovlar 
20776,6 
20756,1 
20750,4 
20750,3 
20636,9 
21125,6 
+488,7 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
43,0 
43,0 
43,0 
43,0 
43,0 
43,0 
2 
Tomorqa Yerlar 
692,7 
691,1 
691,4 
691,7 
692,2 
693,0 
+0,8 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
516,3 
514,6 
514,6 
514,8 
514,9 
515,5 
+0,6 
3 
O‘rmonzor va 
butazorlar 
3312,0 
3328,6 
3334,9 
3335,3 
3453,4 
3543,3 
+89,9 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
52,4 
52,8 
52,5 
52,6 
52,8 
53,9 
+1,1 
4 
Bog‘dorchilik-
uzum-chilik va 
sabzavot-chilik 
uyushmalari 
yerlari 
7,6 
7,4 
7,4 
7,4 
7,4 
7,4 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
6,7 
6,6 
6,5 
6,6 
6,6 
6,5 
-0,1 
5 
Meliorativ 
qurilish holati-
dagi yerlar 
74,1 
73,0 
72,9 
72,7 
72,7 
72,6 
-0,1 
6 
Boshqa yerlar 
15043,9 
15051,7 
15051,5 
15051,7 
15044,1 
14954,7 
-89,4 
 
Jami yerlar: 
44410,3 
44410,3 
44410,3 
44410,3 
44410,3 
44892,4 
+482.1 
 
Shu jumladan, 
sug‘oriladigani 
4315,7 
4313,1 
4312,4 
4312,2 
4314,4 
4308,1 
-6,3 

---

20 
Bu o‘sish asosan ishlab chiqarish talablari, ayniqsa qishloq xo‘jaligining o‘sishi 
bilan izohlanadi. yer maydonlarini 1994-1996 yillari yirik miqdorlarda o‘zgarishining 
asosiy sababi-ulardagi suv ombori suvini Sirdaryo va Jizzax viloyatlaridagi Arnasoy 
hamda Aydarko‘l ko‘llariga tashlanishi natijasida ular maydonlaring birdaniga 
o‘sganligidir va nihoyat, zahira toifasidagi yerlar maydoni, umuman olganda, taxlil 
davriga nisbatan 30%ga ko‘paygan. Bunda, oldingiga, 1991 va 1992 yillari ushbu toifa 
yerlarini o‘rmon fondi yerlari toifasiga o‘tkazilishi natijasida bu Yerlar maydoni 
anchagina qisqardi, 1997 va 2002 yillari esa aksincha–buzilgan yaylov yerlarini 
qaytarish hisobiga har yili o‘rtacha 3 mln. ga oshgan. 
4-rasm. Respublikadagi Yerdan foydalanishlarning asosiy turliri. 
. 
Mamlakatda iqtisodiy islohotlarni o‘tkazilishi sharoitida asosiy yer toifalari 
(yoki yerdan foydalanishlar tarkibi) maydonlarining o‘sish sur’atlari yer 
munosabatlarida etarli darajada chuqur o‘zgarishlar yuz berayotganligi to‘g‘risida, 
jamiyatni turli–tuman moddiy boyliklarga, ijtimoiy, rekratsion, sog‘lomlashtirish va 
tabiatni muhofazalash xizmatlariga bo‘lgan zamonaviy talab–ehtiyojlarini ko‘zda 
tutgan yer resurslarini taqsimlanishi hamda undan foydalanish xarakterining 
qayishuvchi jarayonlari to‘g‘risida guvohlik beradi. Shu bilan birga, u mamlakat yer 
fondidan foydalanish tarkibini optimallashtirishga yo‘naltirilgan jarayonning natijasi 
ham emas. To‘g‘risi–bu mamlakatdagi iqtisodiy o‘zgarishlarning birinchi bosqichida 
yuz bergan ijtimoiy–iqtisodiy o‘zgarishlar natijasidir. Bu ayniqsa qishloq xo‘jaligi va 
aholi punktlari yerlariga tegishlidir. 
Ma’muriy–hududiy jihatdan yerlar viloyatlar, tumanlar, yer uchastkalari va 
poselkalar, shuningdek alohida yer uchastkalariga bo‘linadi. Viloyatlar yer fondi 2–
jadvalda keltirilgan, undan ko‘rinadiki: