A. R. Babajanov, A. M. Muqumov, Z. X. Xafizova yerdan foydalanishda integratsion boshqaruv

A.R.Babajanov, A.M.Muqumov, Z.X.Xafizova 
 
Mas’ul muxarrir
: 
professor 
S.A.Avezboev
Taqrizchilar:
Juraev R.I.
– “Uzdavyerloyiha” respublika ilmiy 
loyihalash institutining bosh muxandisi; 
 
Axadov A.A.-
TIQXMMI, «Tuproqshunoslik va 
dexqonchilik asoslari» kafedrasi dotsenti, k/x. f.n. 
Yerdan foydalanishni integratsion boshqarish. O‘quv qo‘llanma. Toshkent,
TIQXMMI, 2018 – 286 b.
 
 
©. TOSHKENT IRRIGATSIYA VA QISHLOQ XO`JALIGINI MEXANIZATSIYALASH
MUHANDISLARI INSTITUTI (TIQXMMI), 2018 y. 

---

5 
KIRISH 
Mustaqil O‘zbekiston Respublikasi katta miqdorlardagi yer resurslariga ega. U 
mamlakat Konstitutsiyasida qayd qilinganidek, o‘zbek xalqining milliy boyligini 
tashkil etadi. Yer resurslarini jamiyat hayotida va rivojidagi tutgan o‘rni benihoya 
yirikdir. U ishlab chiqarish vositasi hamda kenglik-operatsion asos sifatida 
iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida, inson faoliyatining ijtimoiy va boshqa turli 
jabhalarida foydalaniladi. Muhim yer toifalaridan biri – bu qishloq xo‘jalik yerlari, 
shu jumladan sug‘oriladigan yerlardir. 
Yer resurslaridan oqilona va samarali foydalanish ko‘p jihatdan ushbu muhim 
jarayonni integratsion boshqarishda qo‘llaniladigan uslublar va usullar bilan 
belgilanadi. Yerdan foydalanishni integratsion boshqarish bugungi bozor 
iqtisodiyotini rivojlantirish sharoitida rang-barang moddiy va boshqa boyliklar ishlab 
chiqarishda jamiyatning bugungi kun talablariga javob beradigan yerdan foydalanish 
tizimini yaratishni talab qiladi. Ushbu maqsadda bu sohaga oid vakolatli davlat 
hokimiyati organlari va idoralarini, shuningdek nodavlat, notijorat tashkilotlarini 
yerdan (va sug‘orish suvidan) foydalanishning integratsion boshqarish uslublari 
hamda vositalari bilan qurollantirish zarurdir. 
Magistrantlar uchun tayyorlangan ushbu o‘quv qo‘llanmasi «Yer resurslaridan 
foydalanishni integratsion boshqarish» fanining o‘quv dasturiga binoan yozildi. 
Qo‘llanmani 
tayyorlashda 
respublikada 
yer 
resurslaridan 
foydalanishni 
boshqarishning holati va tajribalari hisobga olindi, ushbu soha bo‘yicha zamonaviy 
adabiyotlardan, shuningdek chet el tajribalaridan foydalanilgan. Kitobni tayyorlashda 
ayniqsa 2009 yilda professor A.S.Chyertovitskiy va i.f.d. A.K.Bazarovlar tomonidan 
tayyorlangan va nashr kilingan “Upravlenie zemlepolzovaniem” qo’llanmasidan, 
Germaniya, Amyerika Qo‘shma Shtatlari, Shvetsiya, Rossiya Fedyeratsiyasi kabi 

---

6 
rivojlangan mamlakatlarda bu sohada to‘plangan tajribalardan va ushbu
mamlakatlar olimlari tomonidan nashr qilingan darslik va o‘quv qo‘llanmaaridan 
keng foydalanildi. Qo‘llanmada keltirilgan materiallar ma’muriy-hududiy birliklar 
darajasida sug‘oriladigan yerlardan foydalanishni integratsion boshqarishning amaliy 
jihatdan barcha tomonlarini qamrab olgan. 
O‘quv 
qo‘llanmasi 
i.f.n., 
dotsent 
A.R.Babajanov,A.Muqumov 
va 
Z.X.Xafizovalar tomonidan birgalikda tayyorlangan. 
O‘quv qo‘llanma to‘g‘risidagi fikr- muloxazalaringizni ushbu manzilga
yuborarsiz degan umid bilan mualliflar. 
100000, Toshkent sh., Q.Niyoziy kuchasi, 39, Toshkent irrigatsiya va qishloq 
xo’jaligini mexanizatsiyalash muxandislari instituti, “Yerdan foydalanish” kafedrasi.