Ma’ruza matni

belgilangan vazifasiga
ko‘ra mashqlar kommunikativ, nutqiy va tilga oid bo‘lishi mumkin. 
Kommunikativ – ehtiyojlar xarakteriga ko‘ra maishiy faoliyatga qaratilgan. Og‘zaki-nutqiy 
eshitishda va gapirishda (dialog va monolog). Tilga oid – fonetik, leksik, grammatik yoki leksik-
grammatik; 
o‘yin harakatlarining xarakteri 
bo‘yicha – predmetli, tabiiy, syujetli-rolli, harakatchan va kam 
harakatli, ijodiy va qoidali; 
harakatlarni bajarish usuli 
bo‘yicha – tanishuv-imitativ, qidiruv (taqlid qiluvchi va loyiha 
bo‘yicha tuzuvchi), reproduktiv (qayta tiklovchi), produktiv (ijodiy); 
bajarish usullarining xarakteri 
bo‘yicha – taxmin bo‘yicha harakat, biror hodisani vaqtidan avval 
bo‘lishi (aktivizatsiya), idrok qilish, taqlid qilish (imitatsiya), tashkil etish, o‘zgarishi 
(transformatsiya), modellashtirish. 
Aniq vazifani bajarish uchun mashq tanlaganda pedagog yuqorida keltirilgan barcha 
tavsiflarni hisobga olishi kerak. 

---

MA‘RUZA MASHG‘ULOTLARI. 
17 
Shunday qilib, turli vosita, uslublar va uslubiy tamoyillar asosida qurilgan o‘qitishning uslubiy 
modeli ta‘lim islohoti texnologiyasini tashkil etish usulidir. Didaktik va uslubiy modellar birligi 
maktabgacha ta‘lim muassasalarida o‘qitish jarayonini tashkil etishga yo‘naltirilgan asos bo‘lib 
xizmat qiladi.
Pedagog isloh qilingan ta‘lim texnologiyasini egallab, ―bolaning dolzarb rivojlanish 
darajasi‖ni, ―yaqin kelajak taraqqiyot darajasi‖ni aniqlashi mumkin. O‘zlashtirilgan ma‘no va 
munosabatlar erkin, o‘qishdan tashqari faoliyatda qo‘llanilgandagina o‘qitishning amaliy maqsadi 
to‘liq amalga oshirilgan hisoblanadi.
Pedagog bola shaxsining rivojlanish ko‘rsatkichlari va shaxsiy yondashuvni amalga 
oshirishga o‘zining tayyorgarlik darajasini hisobga olsagina ta‘lim-tarbiya jarayoni yanada 
muvaffaqiyatli o‘tadi. 
Bolaning rivojlanganlik va maktabga tayyorgarlik ko‘rsatkichlari quyidagicha: 

jismoniy tayyorgarlik (bola fikrlash sohasi rivojlanishining fiziologik darajasi); 

psixologik tayyorgarlik (bola shaxsining emotsional, mental (aqliy), irodaviy rivojlanish 
darajasi); 

ijtimoiy tayyorgarlik (bola fikrlash sohasining ijtimoiy rivojlanish darajasi). 
Pedagogni maktabgacha ta‘limda shaxsiy yondashuvni amalga oshirishga tayyorlik 
ko‘rsatkichlarini aniqlashda uch jihatni hisobga olish kerak: shaxsiy, kasbiy va refleksiv.