Ma’ruza matni

MA‘RUZA MASHG‘ULOTLARI. 
15 
1-Chizma 
 
Didaktik tamoyillar 
Ta‘lim vositalari 
Ta‘lim bosqichlari 
 
O‘zaro ta‘sir turlari 
Didaktik tamoyillar: 

faollik tamoyili bola xususiyatlarini bilish faoliyati sub‘ekti sifatida hisobga olishga 
asoslanadi; 

ko‘rgazmalilik tamoyili bolalar tomonidan tevarak olamni idrok etish xususiyatlariga 
asoslanadi; 

tushunarlilik tamoyili bolalar bilish faoliyatining rivojlanish qonuniyatlari bilan bog‘liq; 

amalga oshiriluvchi tamoyil ta‘lim jarayonida bolalarning individual xususiyatlarini 
inobatga olishni taxmin qiladi; 

tizimlilik tamoyili bolaning tevarak-atrofni anglashi orqali muloqot darajasini hisobga olish 
bilan bog‘liq. 
Ta‘lim vositalari: nutqiy, faoliyatli, moddiy, texnik. Bosqichlari: tanishtiruvchi, 
differensiatsiya, integratsiya. 
O‘zaro ta‘sir turlari: 
I-tur – emotsional-shaxsiy munosabatlar tajribasi. Vazifasi - emotsional-shaxsiy 
munosabatlar tajribasi bilan almashish, kelgusi birgalikdagi faoliyat uchun emotsional kayfiyat va 
motivatsiyani yaratish. 
II-tur – ijodiy faoliyat tajribasini o‘zgartirish. O‘zaro ta‘sirning mazkur turi ta‘limning bilish 
jihatini, ta‘lim maqsadini amalga oshirib, bolani individuallashtirishga qaratilgan. 
III-tur – o‘quv vazifalarini yechish mumkin bo‘lgan vositalarni mustahkamlash uchun 
faoliyat usullarini amalga oshirish tajribasi bilan almashish. O‘zaro ta‘sirning bu turi ta‘limning 
psixologik jihatiga asoslanib, rivojlanuvchi maqsadni amalga oshiradi va bola shaxsi shakllanishiga 
yordam beradi. 
IV-tur – ta‘limning akmeologik jihatini amalga oshirish. Pedagog notanish sharoitlarda
yo‘nalish olishni yaratadi. O‘zaro ta‘sir mazkur turining vazifasi – mazmun va munosabatlarni 
anglash jarayonida bola tomonidan tizimli bilimlarni egallash, bola shaxsi fikrlash sohasida ―olam 
obrazi‖ning, ya‘ni ―olamni bolalarcha ko‘rish‖ning shakllanishidan iborat.
Isloh qilingan ta‘lim texnologiyasini amalga oshiruvchi o‘zaro ta‘sirning 4 ta turi faqatgina
pedagog va bolalarning hamkorlikdagi faoliyat vositasi va xarakterini aniqlabgina qolmasdan, balki 
bolalar o‘rtasidagi o‘zaro ta‘sirni ham belgilaydi. Bu esa shaxsiy faoliyat metodida asosiy manba 
bo‘lib hisoblanadi. 
Isloh qilingan ta‘lim texnologiyasining 
uslubiy modeli 
ta‘lim jarayonining yaxlit sub‘ekti 
sifatida pedagog va bolalar fikrlarini shakllantirish va munosabatlarini boshqarishga yo‘naltirilgan 
bo‘lishi kerak. Uslubiy model uslubiy tamoyillarni, vositalar, bosqichlar, metod va yo‘llarini o‘z 
ichiga oladi (2-chizma). 
2-Chizma