Ma’ruza matni

MA‘RUZA MASHG‘ULOTLARI. 
14 
Ijtimoiy-pedagogik yondashuv.
Uning mohiyati bola rivojlanishini boshqara olinadigan 
jarayon qilib, insoniyat tajribasini o‘zlashtirishni ta‘minlashdan iborat. Mazkur yondashuv o‘qitish 
jarayonining pirovard natijasiga – bola shaxsi ijtimoiylashuviga qaratilgan. Uning mazmuni – bola 
jamiyatning ma‘naviy-ma‘rifiy qadriyatlarini egallashi, ularni qayta tuzish va o‘zgartirishdan iborat. 
Bunday yondashuvda o‘qitish tarbiyaviy vazifani bajaradi. 
Gnoseologik (bilishga qaratilgan) yondashuv 
o‘qitish jarayoni mohiyatini bilish 
jarayonidan olib chiqishga yordam berib, tabiiy vujudga kelgan bilish faoliyatining o‘zgargan 
ko‘rinishi – modifikatsiyasidir. O‘qitish ijtimoiy qonuniyatlarga bo‘ysunib, inson individual 
rivojlanishining tezlashuviga yordam beradi. Shunday qilib, u inson individual rivojlanish 
qonuniyatlari bilan bir qatorda inson ongining ijtimoiy tarixiy rivojlanishiga bog‘liq. Ta‘lim 
bilishning ijtimoiy va individual shakllarini, individual faoliyatni ijtimoiy bilish tuzilishiga 
yaqinlashtirib, bolani o‘qitishgacha bo‘lgan shaxsiy tajribasi bilan ta‘lim jarayonida paydo bo‘lgan 
anglash o‘rtasida qarama-qarshilikni tug‘diradi.
Gnoseologik yondashuvda ta‘lim mohiyati – o‘quvchida individuallashtirish jarayonini 
amalga oshirish va o‘qitish jarayonini tatbiq etish.
Psixologik yondashuv. 
Unga o‘qitish jarayoni mohiyatini bilimlarni egallash va inson 
rivojlanishining psixologiya nazariyalaridan ajratib olish xarakterlidir.
Aqliy xatti-harakatlarni bosqichma-bosqich shakllanish nazariyasiga (P.Ya.Galperin, 
N.F.Talizina) asosan ta‘lim birinchi moddiylashgan bosqichdan tashqi nutqiy harakatga tayangan 
holda ikkinchisiga o‘tish asosida ro‘y beradi. Bundan so‘ng, uchinchi bosqichda xatti-harakatlar 
to‘laligicha ichki rejada bajariladigan oliy darajaga o‘tadi. Bunday yondashuvda ta‘lim mazmuni 
bilimlarni egallash bosqichlariga bog‘liq holda aqliy xatti-harakatlar shakllanish bosqichlariga 
muvofiqlikdan iborat. Mazkur yondashuvda ta‘lim o‘quvchining shaxsiga yo‘naltirilib, 
rivojlanuvchi funksiyani amalga oishradi.