N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

E latan m ad an iyati 
ilk tem ir davriga oid boMib, u m i l . a w . V I I - V
asrlarga oiddir. Elatan m adaniyatiga doir yodgorliklar F a rg 'o n a
vodiysining deyarli barcha hududlaridan topilgan. Ulardan Elatan 
m anzilg o h id a keng koMamli qazish ishlari olib borilgan. Bu m anzilgoh 
uch b u rch ak shaklda boMib, m udofaa devori bilan o ‘ralgan (eni 4m). 
M u d o fa a devorlarining bir necha jo y id a v a darvoza burchagida burjlar 
aniqlangan. Qurilishda paxsa, xom g ‘isht va guvaladan foydalanganlar. 
D ehqonchilikda asosan b u g ‘doy, а ф а , sholi ekishgan. Chorvachilik ham
taraqqiy qilgan boMib, asosan m ayda tuyoqli chorva mollari boqilgan.
Sopol idishlar qoMda va kulolchiiik charxida ishlangan. Bu davrdan 
tem irdan buyum lar yasash keng tarqala boshlagan. T o ‘qimachiIik ham
rivojlangan.
Q adim gi 
shaharlar 
tarkib 
topishi, 
albatta, 
aholining 
o ‘troq 
dehqonchilik madaniyati bilan bogMiq boMib, dehqonchilik vohalarining 
m arkazlari sifatida shaharlar qad koMargan.
M avzu n i m u stah k am lovch i savollar:
1. N im a sababdan temirni ilohiylashtirganlar?
2. X o ‘jalikda te m ir buyum larining asosiy o ‘rin egallashi sabablarini 
aniqlang?
3. Ikkinchi m ehnat taqsimoti ja m iy a td a qanday o ‘zgarishlarga olib 
keldi?
4. SoMiggi bronza davri yodgorliklarini sanang?
5. K uchuktepa yodgorligi necha bosqichda rivojlangan?
6. Sangirtepa yodgorligi qaerda jo y la n g a n ?
7. A m irobod aholisi nima bilan shug 'u llan g an ?
8. B u r g ‘uluk madaniyatini kim lar o 'rg a n g a n ?
90

---

9. C hust madaniyati izlari qaerlardan topilgan?
10. 
Elatan madaniyati qaysi madaniyat asosida shakllangan?
Y odda tuting! Ilk tem ir davrida
• D ehqonchilikdan hunarmandchilik ajralgan.
• Dastlab temirdan zeb-ziynat buyumlari yasalgan.
• 0 ‘rta Osiyo tem ir buyumlari mil.avv.VIII asrdan tarqalgan.
• T em ir rudasi tabiatda keng tarqalgan.
• Dam berish usuli yordam ida rudadan temir ajratib olingan.
• Egov, skanja, kalit va qulflar paydo boMgan.
• PoMat s o f tem irga k o 'r a m ustahkam boMgan.
• K uchuktepa Surxondaryo viloyatida joylashgan.
• Sangirtepa Q ashqadaryo viloyatida joylashgan.
• A m irobod madaniyati quyi Am udaryo hududida vujudga kelgan.
• B u rg ‘uluq madaniyati Ohangaron daryosi hududlaridan topilgan.
• C hust va Elatan madaniyatlari Farg‘ona viloyati hududlarida 
shakllangan.
Mavzularni o ‘zlashtirish yuzasidan pedagogik texnologiya uslubi: