Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

№ 1 topshiriq . Qon
Qon odam tanasidagi barcha hujayra, to‘qima, organlarni bir biri bilan bog‘laydi.

---

44 
Qon ovqat hazm qilish sistemasida hazm bo‘lgan va o‘pkaga o‘tgan kislorodni 
hujayralarga yetkazib beradi. Hujayraning hayot faoliyati natijasida hosil bo‘lgan 
zararli moddalarni ayrish organlariga yetkazib beradi. U tana haroratini bir xilda 
saqlashda va organizmning mikroblardan himoya qilish vazifasini bajaradi.
- Topshiiqni bajaring : 
Agar 1dm
3
plastilinning 1mm
3
hajmdagi teng bo‘laklarga bo‘lib chiqilsa uning 
umumiy massasi, umumiy hajmi va butun yuza sathi qanday o‘zgaradi? 
A) Umumiy massa va hajm o‘zgarmaydi, umumiy sathi 100 martaga oshadi.
V) Og‘irligi ortadi, hajm o‘zgarmagan xolatda qoladi, umumiy yuza sathi 10 
martaga oshadi.
S) Og‘irligi va xajm o‘zgarmaydi, umumiy yuza 10 marta kamayadi
D) Og‘irligi ortadi, hajm o‘zgarmaydi, umumiy yuza sathi 100 martaga oshadi. 
2-Topshiriq
. Yurak mavzusini o‘qing – yurak eng muxim va hayron qolarli darajada 
butun umringiz davomida (100-150 yilgacha) to‘xtamay va hech bir “Remontsiz” 
ishaydi.
№1 savol. Yurak va uning muskullarini charchamasdan ishlash qobiliyati nimada?
№2 savol. Agar yurak minutiga 70 marta ursa va har ikkala qorincha 150mm qonni 
tomirlarga haydab bersa bir soatda, bir sutkada qancha qonni tomirlarga haydab 
berishi mumkin?
- Tasavvur qiling 80-yoshli odamning yuragi ritmik ravishda bir meyorda ishlasa 
yurak siklining davomiyligidan kelib chiqqan xolda, uning 80 yillik umri davrida 
yurak qorinchasi muskullari qancha dam olgan, bo‘lmacha muskullari qancha dam 
olgan, shuningdek qancha vaqt davomida tabaqli klapanlar va yarim oysimon 
klapanlar yopiq bo‘lgan.
- Ushbu ma’lumotlarni o‘qing: 
1. Odamning terisi issiqda va hayajonlanganda - qizaradi, sovuqda va qo‘rqqanda - 
oqaradi. 
Savol:
Nima uchun? 
2. Italyan olimi Mossoning mashhur tajribasida odamni juda sezgir toroziga ega 
bo‘lgan gorizontal platformaga tekis qilib yotqiziladi va muvozanatga keltiriladi. 
Eksperiment o‘rkazayotgan odam bir necha marta oyoq barmoqlarini qimirlatadi. 
Bunda strelka faysi tomonga egiladi. Buning sababi nima?
Bunday topshiriqlarga o’xshash PISA topshiriqlarini yaratish va darslarda 
foydalanib borish o’quvchilarning mantiqiy fikrlashga, ular oldiga fo’yilgan har 
qanday muammolarini yechimini topish imkonini beradi. 
Ta’lim tizimi sifatini yanada oshirish o‘quvchilarimizni xalqaro sinovlarda 
ishtirok etishga har tomonlama ilmiy, pedagogik, psixologik jihatdan tayyorlash, 
2020-2021 yillar oralig‘ida o‘quvchilarning Xalqaro baxolash tadqiqotlarida 

---

45 
qatnashish uchun amaliy ko‘nikmalar shakllantirilishga qaratilgan sinovlarni tizimli 
ravishda o‘tkazib borish, kabi bir qator vazifalar yuklatiladi.