Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi

Topshiriq 3

1. Suyak hujayrasi va suyak tarkibidagi moddalar

2. Ovqatlanish tartibi va ovqatlanish gigiyenasi

3. Tabiiy va sun’iy ventilyatsiyani gigienik baholash.

Topshiriq javoblari

1. 
   Suyak hujayrasi va suyak tarkibidagi moddalar Suyak hujayralari uzoq davom etadigan jarayonlar(protses) orqali bir-biri bilan bog`langan. Ular hamma tomondan tarkibi va joylashishi noodatiy bo`lgan suyak atrofidagi(hujayralararo matriks) moddalar bilan o`ralgan. Hujayralararo matriks kollagen tolalarga juda boy, ular organik tuzlar (kalsiy tuzlari, ayniqsa kalsiy fosat va kalsiy karbonat) bilan boyitilgan bo`ladi. Bular suv (20-25%), organic moddalar (25-30%) va anorganik moddalar (50%). Minerallar kristallar shaklida to`planadi va suyakka o`ziga xos fiziologik qattiqlik beradi. U intensive metabolitik jarayonlarni osonlashtiradigan o`ziga xos qon-tomir tizimiga ega bo`lib, bu suyaklarga biologik o`zgaruvchanlik xususiyatini beradi. Bukilmaydigan juda qattiq suyak materiallari yashovchan bo`lib, tanada stress kechayotgan paytdagi o`zgarishlarga osonlik bilan moslasha oladi. Anorganik va organic moddalar aralashib ketgan va ularni faqatgina mikroskopik tekshiruvlar natijasida farqlash mumkin. Agar suyak kuydirilsa, faqatgina anorganik mineral skeletonlar qoladi va suyak mo`rt bo`lib qoladi. Agar suyak kislotaga botirilsa, unda faqatgina organik moddalar qoladi va suyak rezinadek egiluvchan bo`lib qoladi.
   
2. 
   Ovqatlanish tartibi va ovqatlanish gigiyenasi .
   

Bolaning bir kunda yeydigan ovqati shu vaqt ichida sarf etilgan energiya o„rnini qoplashi va o„sishni ta‟minlashi kerak. Bolalarni ovqatlantirishda ovqat tarkibidagi mahsulotlar nisbatini olish kerak. Umumiy ta‟lim maktablarida va maktab internatlarida birinchi smenadagi o„quvchilarga ertalabki nonushta 7.30 dan 8 gacha bir kunlik ratsionning 25%, ikkinchi nonushta 11-12 da ratsionning 15-20% ni, maktabdan qaytgandan so„ng tushlik eyishi kerak, bu ratsionning 35% tashkil etadi, kechki ovqat 19-20 da ovqat ratsionini 20-25% tashkil etishi kerak. Oziqa moddalari energiya manbai va qurilish materiali hisoblanadi. SHuning uchun ular to„la qimmatli ovqat eyishlari kerak. SHundagina ular yaxshi o„sadi, turli kasalliklarga chidamli bo„ladi. Bolalar ovqati barcha zaruriy moddalardan, o„simlik va hayvon mahsulotlaridan, sifatli mahsulotlardan va etarli darajada bo„lishi, to„q tutishi kerak. Ovqatlanish tug„ri tashkil qilish katta ahamiyatga ega. o„rta maktab o„quvchilari 4 marta ovqatlanishlari, nimjon bolalar tez-tez ovqatlanishlari zarur. Ovqatlanishda shaxsiy gigiyenaga, stol atrofida o„zini tutishga, dasturxon go„zalligiga rioya qilish kerak. Hayotda ovqatdan zaharlanish ko„p uchrab turadi. Zaharlanish bakterial va bakteriyasiz turlariga bo„linadi. Bakterial zaharlanish turiga salmonellyoz kiradi. Bu salmonellalar tushgan ovqatni eganda rivojlanadi. Bu ovqat turlariga go„sht, tuxum, sut mahsulotlari kiradi. Bundan tashkari pichoq taxtalar, stollarda, qo„lda bu mikroblar bo„lishi mumkin. Ular pashsha, sichqon, kalamush, it, mushuk orqali ham yukadi.

3. 
   Tabiiy va sun’iy ventilyatsiyani gigienik baholash:
   

1. Xonadagi fortochkalarning soni va umumiy hajmi hisoblanadi. Normada pol yuzasi bilan fortochkalar yuzasi nisbati 1:80 bo’lishi kerak.

2. Normada fortochkalarning eni 0,6 m., balandligi 0,5 m. bo’lishi kerak.

3. Har darsdan so’ng xona elvizak usulida shamollatishi o’rganiladi.

4. Maxsus ventilyatsiya quvurlari bo’lib, ular ishlab turishi kerak.

5. Ximiya, fizika va biologiya laboratoriyalarida, ustaxonalarda sun’iy so’rg’ich yoki ventilyatsiyalar bo’lishi shart.