Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

2.
 
Tafakkur nazariyalari. 
Tafakkur shakllari va 
turlari. 

---

266 
Amerika psixologlari miya faoliyatining javobgarlik uyg‘otishga va faraz 
qilingan onglilikka bog‘liq bo‘lgan turli darajalarini farqlashadi. Fikrlash faoliyati, 
aqliy harakatlarning buzilishi yoki yo‘qolishi quyidagi holatlarda kuzatilishini bir 
qancha tajriba va kuzatishlar natijasida aniqlangan: 
tafakkurning etishmasligi yoki umuman mavjud emasligi, masalan aqli zaif 
odamlarda va hayvonlarda uchraydi. 
aqliy o‘lim yoki koma holatida inson dastlabki vaqtlarda tashqi stimullarga 
javob bermaydi, hattoki u og‘riq stimullari bo‘lsa ham, keyinchalik, bir necha 
haftadan so‘ng, og‘riqqa yurak urishining tezlashishi bilan javob qaytara boshlaydi. 
Bundan tashqari yurak urishi uyqu va uyg‘oq holatda o‘zgaradi. Lekin, hattoki, 
uyg‘oq holatida ham miya faoliyati odatiy holatdan ancha sust ishlaydi. 
minimal ongsizlik holati – bunda odam maqsadli elementar harakatlarni 
amalga oshira oladi, gaplarni tushunadi. Bu holat oylab yoki yillab davom etishi 
mumkin.
173
 
M. V. Gamezo «tafakkur voqelikning umumlashgan holda va so’z hamda 
o’tmish tajriba vositalarida aks ettirilishi»
ekanligi bayon qiladi. U tafakkurning 
umumlashagan, so’z vositasida va vositali atrof-muhit hodisalarini aks ettira olishini 
ta’kidlaydi. Tafakkurga berilgan ushbu ta’rif uning predmetini to’la ochib berishga 
qurbi etmaydi, boshqa manbalardagi tafakkurga berilgan ta’riflar ham mavjud.
A. V. Petrovskiy
tahriri ostidagi darslikda tafakkurga ushbu shaklda ta’rif o’z 
ifodasini topgan: «Tafakkur - ijtimoiy-sababiy, nutq bilan chambarchas bog’liq 
muhim bir yangilik qidirish va ochishdan iborat psixik jarayondir, boshqacha qilib 
aytganda, tafakkur voqelikni analiz va sintez qilishda uni bevosita va umumlashtirib 
aks ettirish jarayondir». Ta’rifdan ko’rinib turibdiki, yuqorida keltirib o’tilgan 
ta’riflardan bir muncha kengroq tafakkur xususiyatlarni ochib berish uchun xizmat 
qiladi,