Ўзбекистон республикаси вазирлар махкамаси ўзбекистон Олий ва Ўрта маҳсус таълим вазирлиги Ўзбекистон ҳАЛҚаро ислом академияси

2.3. Билимни эгаллаш босқичлари 
 
Экспертдан билимни олиш ва уни қулай шаклдаги тузилмага келтириш 
ЭТ қуришдаги энг муҳим масалалардан биридир. Бугунги кунда бу масалани 
ҳал этишда мукаммал автоматлашган восита мавжуд эмас.
Билимлар муҳандиси ойлаб уни давом этадиган тизимли интервюлар 
жараёнида экспертдан олади. Интервю – шунчаки суҳбат эмас, эксперт айни 
соҳадаги муаммони қандай ҳал этишини кузатиш ҳамдир. Унга “ешитга 
фикрлар протоколи” ёрдам беради. Жадвалда экспертан билимларни олиш 
методлари берилган.
Тажрибали билимлар муҳандиси ўз гипотезаларини эксперт фикрлари 
асосида ривожлантиради ва уларни аниқлиги ҳамда тўғрилигини текширади. 
Бунда билимларни экспертдан олишнинг бир неча босқичлари мавжуд: 
1. Иш жойида кузатиш:
эксперт ўз иш жойида масалани ҳал этади, 
билимлар муҳандиси эса уни кузатади, пассив ҳолатда. Бу унга муаамонинг 
реал қийинчилигни тақдим этади, кейинг мулоқот имкониятларини аниқлаб 
беради. Бу метод етарлича вақт сарфи ёки касбий этикага эга бўлиш кераклиги 
туфайли кўп ҳолларда рад этилади. 

---

24 
1 Жадвал. 
Услуб 
Тафсиф 
-Иш 
жойида 
кузатиш 
-Масалани 
муҳокама қилиш 
Масалани 
тафсифлаш 
Масала 
таҳлили 
Тизимни
созлаш 
Тизимни 
баҳолаш 
Тизимни 
текшириш 
- 
Масалани 
ечиш 
босқичларини 
баёнлаштириш 
-Масалаҳи ҳал этишда керак бўладиган 
малумотлар, 
билимлар 
турини 
ва 
процедураларни аниқлаш 
Ҳар бир жавоб категорияси учун прототип 
масалани эксперт томонидан ёзиш 
- Фикрлар логикасига тасир этиш мақсадида 
экспертга қатор реал масалалар бериш 
- Интервю жараёнида аниқланга қоидалар 
ёрдамида ечиш мумкин бўлган бир нечта 
масалаларни экспертдан олиш 
- эТни бошқариш структураси, қоидасини ва 
ишлашини текширишни экспертдан сўраш 
ЕТ ва эксперт томонидан ҳал этилган 
намуналарни бошқа экспертлар баҳолаши учун 
бериш