Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълимвазирлиги мирзо улуғбек номидаги

OILA JAMIYAT TAYANCHI 
Xudayberdiyeva G.I.
 SamDU “Hayot faoliyati havfsizligi” kafedrasi mudiri,
Mardanova M.E.,Yodgorov F.Sh
.
 SamDU o‟dituvchilari
. 
Oila qurish Payg'ambarimizning sunnatlaridan bo'lib, bir hadisi shariflarida 
aytganlar: 
«Nikoh mening sunnatimdir. Kimki mening sunnatimdan voz kechsa, и 
men (ummatim)dan emas». 
Biz ushbu haqiqatni e'tirof etgan holda turmo'sh 
qurish, oila tebratish va farzand tarbiyasi kabi muhim ishlarda diniy va milliy 
an'analarimizga rioya qilish bilan birga mamlakatimizda amalda bo'lgan qonun-
qoidalarga ham qat'iy amal qilishimiz zarur bo'ladi. 
Darhaqiqat nikoh va oila doimo dolzarb masalalardan hisoblanib kelingan. 
Islom dinida ham, xalqimizning mentalitetida ham unga e'tibor bilan qarab, oila 
mustahkamligini ta'minlashda barcha birdek mas'ul sanalgan. 

---

195 
Jamiyatda nikoh vositasi bilan erkak va ayol o'rtasidagi tabiiy 
munosabatlar tartibga solib turiladi, er-xotin, ota-ona va farzandlar orasida 
axloqiy-huquqiy majburiyatlar o'rnatiladi. 
O'zbekiston Respublikasi Oila qonunchiligida ilk bor nikohlanuvchi 
shaxslami tibbiy ko'rikdan o'tkazish qonunlashtirilgan va Oila kodeksining 17-
moddasi «Nikohlanuvchi shaxslami tibbiy ko'rikdan o'tkazish» deb nomlangan. 
Bu moddani qonunga kiritishdan maqsad, birinchidan, yangi tuzilayotgan 
oilaning va kelajakda tug'iladigan farzandlarning sog'lom bo'lishini ta'minlash 
bo'lsa, ikkinchidan, nikohga kiruvchilarga tibbiy-irsiy hamda oilani rejalashtirish 
masalalarida maslahatlar berishdir. 
Oila kodeksi nikoh tuzuvchilarni tibbiy ko'rikdan o'tkazish, shuningdek, 
tibbiy-irsiy tekshimv hamda oilani rejalashtirish masalalari bo'yicha ularga 
maslahat berish davlat sog'liqni saqlash tizimi muassasalari tomonidan amalga 
oshirilishini belgilaydi. Bunday tekshirish o'tkazishdan maqsad tibbiy-irsiy 
kasalliklardan kelajak avlodni asrash, er-xotinlami ogohlantirib, ular 
kasallanishining oldini olishdir. 
Tibbiy ko'rikdan o'tkazish natijalari shifokor siri hisoblanadi va ikkinchi 
tarafga birinchi tarafning roziligi bilan bildirilishi mumkin. 
Agar nikohlanuvchi shaxslardan biri o'zida tanosil kasalligi yoki odam 
immuniteti taqchilligi virusi (OITS infeksiyasi) borligini boshqasidan yashirgan 
bo'lsa, ikkinchisi nikohni haqiqiy emas deb topishni talab qilib, sudga murojaat 
etishga haqli. 
O'zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 17-moddasini bajarish hamda 
sog'lom oilani shakllantirish, irsiyatga bog'liq va tug'ma kasalliklarga chalingan 
bolalar tug'ilishining oldini olish uchun shart-sharoitlar yaratish maqsadida 2003 
yil 
25 
avgustida 
O'zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Mahkamasining 
«Nikohlanuvchi shaxslami tibbiy ko'rikdan o'tkazish to'g'risidagi Nizomni 
tasdiqlash haqida»gi 365-sonli qarori qabul qilindi. 
Ushbu qaromi bajarish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni 
saqlash vazirligining 2003 yil 24 sentyabrdagi 425-sonli buymg'i tayyorlandi. 
Mazkur buyruqda Nizomda belgilangan umumiy qoidalar, tibbiy ko'rikni 
o'tkazish tartibi, aholi va yoshlar o'rtasida nikohlanuvchi shaxslarning tibbiy 
ko'rikdan o'tkazilishi zarurligi va ahamiyati haqida ommaviy axborot vositalari 
orqali targ'ibot ishlari tashkil etilishi, tug'ma nuqson bilan tug'ilayotgan 
bolalarning monitoringi olib borilishi ko'rsatib o'tilgan. 
Tibbiy ko'rik Oila kodeksiga muvofiq amalga oshiriladi va «Fuqarolar 
sog'lig'ini saqlash to'g'risida», «Psixiatriya yordami to'g'risida», «Odamning 
immunitet tanqisligi virusi bilan kasallanishining oldini olish to'g'risida», 
«Aholini sil kasalligidan muhofaza qilish to'g'risida»gi O'zbekiston Respublikasi 
qonunlari tartibida tibbiy ko'rikdan o'tkaziladi. 
Ta'kidlash lozimki, yoshlarga o'zbek oilalarining urf-odatlari, udumlari, 
an'analari va axloqiy madaniyati kabi tushunchalarni singdira borib, ularni 
oilaviy hayotga tayyorlanmoq lozim. Poklik va soflik hamda sadoqat, nikoh 
qurishdan oldin tibbiy ko'rikdan o'tish hamda o'z salomatligiga e'tibor har bir 
fuqoroning asosiy vazifalardan biri bo`lishi shart. 

---

196