Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

мумкин, 
логопедияда уларга боғлиқ бўлган 
бузилишнинг қуйидаги турлари ажратилади (уларни белгилаш 
учун анъанавий бўлиб қолган атамалар мавжуд):
1. Дисфония ((аф ония
) — товуш аппаратининг патологик
ўзгариш лари оқибатида фанациянинг йўқ бўлиши ёки заифла-
шуви.
М а ъ н о д о ш л а р и :
товушнинг бузилиши, фонация-
нинг бузилиши, фонотор бузилишлар, вокал бузилишлар.
Товуш юқорилиги ва йўғон-ингичкалиги (дисфония) гоҳо 
фонация (афония) нинг йўқ бўлишида, гоҳо қувватнинг бузи- 
лишида намоён бўлади. У марказий ёки сиртқи тўхТалиш товуш 
чиқариш механизмининг органик ёки функционал заифлашуви 
билан боғлиқ бўлиши ва бола ривожла,нишининг ҳар қандай 
босқичида юзага чиқиши мумкин. У алоҳида бўлади ёки нутқ 
бузилишларининг қатор бошқа турлари таркибига киради.
2. Брадилалия — 
нутқнинг патологик секинлашган суръати.
М а ъ н о д о ш и :
брадифразия.
Артикуляр нутқ дастурининг секинлашган ишлаб чиқаришда 
намоён бўлади, марказий боғлангаи ва ўз табиатига кўра ор- 
ганик ёки функционал бўлиши мумкин.
3. Тахилалия — 
нутқнинг патологик тезлашган суръати.
М а ъ н о д о ш и :
тахифразия.
_ Артикуляр нутқ дастурининг тезлашган ҳолда амалга оши- 
рилишида намоён бўлади, ўз табиатига кўра, марказий боғлан- 
ган, органик ёки функционал ҳисобланади.

---

Секинлашган суръатдаги нутқ чўзиқ тортилган, бир оҳангда 
бўлади. Тезлашган суръатда — шошилинч, интилуйчан, шиддат- 
ли эканлиги кўзга ташланади. Нутқнинг тезлашуви агроматизм- 
лар билан бирга содир бўлиши мумкин. Бундай ҳолатлар айрим 
пайтларда баттаризм, парафразия атамалари билан аталувчи 
мустақил бузилишлар сифатида ажратилади. Патологик тез- 
лашган нутқнинг асосланмаган бўлинишлар, тутилиш, тўхтаб 
қолишлар билан учрайдиган ҳолларда у полтерн атамаси билан. 
аталади. Брадилалия ва тахилалия — нутқ суръатининг бузи- 
лиши деган умумий номи остида бирлашади. Нутқ суръатининг 
бузилиши — нутқ жараёнининг равонлиги, нутқнинг оҳанг ва 
мелодик-интонадион ифодалилигининг бузилиши оқибати ҳи- 
собланади.
4. Дудуқланиш —